چکیده:
در پژوهش حاضر نگارندگان با تکیه بر دستور زبان عربی و فارسی و نیز بر اساس مطالعات دستورپژوهان و فرهنگ نویسان دو زبان، به بررسی مفهوم تعلیل به عنوان یکی از مهم ترین معانی مشترک حروف جر عربی و حروف اضافه فارسی پرداخته، با اتخاذ روش تحلیلی ـ تقابلی، حروف جر و اضافه بیانگر این مفهوم و ویژگی های آن ها را گزارده اند.از دستاوردهای قابل توجه این پژوهش آن است که حروف جر و اضافه همیشه در بیان یک معنی خاص، رابطه یک به یک ندارند به گونه ای که گاه یک حرف در یک زبان با رکن دستوری متفاوتی از زبان دیگر برابر یابی می شود. این مطلب در ترجمه متون عربی و فارسی حائز اهمیت است، ضمن آن که برای زبان شناسان و زبان آموزان نیز سودمند خواهد بود.
In this paper the researchers study the Causality sense as the one of the most important meanings between Arabic and Persian prepositions according to the grammar of Arabic and Persian languages and studies of the grammarians and lexicographers of two languages. As the consequence investigate the Arabic and Persian prepositions that are used in this sense by applying the method of comparative and analyzing . The most important result of this research is that the Arabic and Persian prepositions in expressing a special meaning do not always have a one to one relationship. In a way that sometimes one preposition in one language is used instead of two or more prepositions in another language or even instead of the other grammatical elements. The importance of this issue is when one is translating from one language to another. In addition، it is advantageous for the researchers and linguists and especially students .
خلاصه ماشینی:
"از دستاوردهای قابل توجه این پژوهش آن است که حروف جر و اضافه همیشهدر بیان یک معنی خاص،رابطه یک به یک ندارند به گونهای که گاه یک حرف در یک زبان با رکن دستوریمتفاوتی از زبان دیگر برابریابی میشود.
قوت حروف جر دال برتعلیل؛بویژه حرف لام در ایجاد اتصال میان جملات مختلف،خود عاملی در انحصار مفهومتعلیب به این حروف گشته است،به عنوان مثال لام جر میتواند به واسطۀ«أن مصدری»مقدر برسر فعل مضارع آید ودر ظاهر رابطی میان دو فعل باشد که در واقع فعل دوم به تأویل مصدر میرود،مانند:«اجتهدت لأنجح»(تلاش کردم[تا/برای اینکه]موفق شویم)،و یا به کمک«أن»برجمله اسمیه وارد شود و در ظاهر بین دو جمله ارتباط برقرار کندکه در واقع جمله اسمیه به تأویل مصدر میرود،مانند:«تب لأن الله غفور»(توبه کن که خداوند متعال بخشنده است).
بخش دوم حروف یا گروه حرف اضافهای که کاربرد آن در معنی تعلیل منحصر به فارسی قدیم است و در دورهمعاصر در این معنی به کار نمیرود و یا استعمال آن بسیار محدود است،مانند:با،بر،بهر،پی،را.
6-در زبان عربی،تعلیل حصولی مانند«عاقبته لإساءته إلی فلان»که نمایانگر علت و سبب انجام فعل است و تعلیلتحصیلی مانند:«جئت للطلاع»که نمایانگر هدف و مقصودی است که فعل به خاطر آن انجام میشود،غالبا با لام جربیان میشود؛اما تعلیل حصولی در زبان فارسی غالبا با گروههای حرف اضافه«به دلیل»،«به سبب»،«به علت»،«در اثر»، و مانند آن و تعلیل تحصیلی با حروف اضافه«برای»و گروههای«به خاطر»،«به منظور»،«برای خاطر»،«در راه»و امثال آن بیان میشود."