چکیده:
مفهوم مجموع، به عنوان گروهی از اشیایی که هیچ گونه ترکیب حقیقی میان آنها محقق نیست و از اجتماع آنان نیز هیئت و وضعی جدید حاصل نمی شود، یکی از عناصر بنیادین بخشی از مسائل فلسفی را تشکیل می دهد. به همین سبب نحوه وجود مجموع می تواند تاثیر مستقیمی بر مباحث مختلف فلسفی بگذارد. در این میان، گروهی از فیلسوفان مسلمان برای مجموع، وجودی حقیقی در نظر می گیرند و در مقابل عده ای نیز وجود مجموع را امری اعتباری محسوب می کنند. اکثر حکمای مسلمان عدد را موجودی حقیقی می پندارند که بر اشیای خارجی عارض می گردد. پذیرش این نظریه از مجرای باور به وجود حقیقی مجموع می گذرد. از طرفی دیگر بخشی از برهان های ابطال تسلسل همچون برهان مبتنی بر مجموع و برهان وسط و طرف نیز وجود حقیقی مجموع را به عنوان یکی از مقدمات مستور خود پذیرفته اند. در این مقاله پس از ایضاح صورت مسئله دیدگاه مخالفان وجود حقیقی مجموع با نظر به استدلال های آنان بررسی می گردد. در مرحله بعد با معرفی پارادوکس راسل ارتباط آن را با بحث نحوه وجود مجموع روشن ساخته، نشان می دهیم که پذیرش وجود حقیقی برای مجموع نتایج مسئله برانگیزی دارد که سبب می شود به کارگیری اصطلاحاتی همچون «مجموع موجودات عالم» نادرست گردد.
خلاصه ماشینی:
"پینوشتها (1)-أن یکون فی الموجودات أعداد فذلک أمر لا شک فیه إذاکان فی الموجودات وحدات فوق وحدة (2)-فإذا تحققت وحدات فی الخارج فوق واحدة فثبت وجودالعدد،إذ لیس معناه إلا المرکب من الوحدات (3)-المرکب من الأمور الوجودیة لا یمکن أن یکون عدمیا (4)-الکثرة نفس العدد (5)-قرچغای خان نیز در این باب متذکر میگردد که«واژةکثرت و عدد مترادف هستند از آنجهت که حقیقت آنها یکیاست»(قرچغای خان،1377،ج 1:284) (6)-موضوع الکثرة کالرجال العشرة من حیث کونهم عشرة لیسلهم وجود غیر وجودات الآحاد إلا بمجرد اعتبار العقل،و کماأن للعقل أن یعتبرها موجودة فله أن یعتبرها واحدا (7)-برای مطالعۀ بیشتر به منابع زیر مراجعه کنید: sI tahW,)7991(nebueR,hsreH drofxO:drofxO,?yllaeR,scitamehtaM sserP ytisrevinU tuoba gniknihT,)0002(trawetS,oripahS ytisrevinU drofxO:drofxO,scitamehtaM sserP منابع {E1-ابن سینا(1379 ش)،النجاه من الغرق فی بحرالضلال،مقدمه محمد تقی دانشپژوه،تهران:انتشارات دانشگاه تهران،چاپ دوم 2--(1385 ش)،الالهیات من کتاب الشفا،تحقیق آیه الله حسنزاده آملی،قم:موسسه بوستانکتاب،چاپ دوم 3--(1383 ش)،الاشارات و التنبیهات،همراهشرح خواجه نصیر الدین طوسی و قطب الدین رازی،قم:نشر البلاغه،چاپ اول 4-اعوانی،غلام رضا(1375 ش)،حکمت و هنرمعنوی،تهران:انتشارات گروس 5-تفتازانی،سعد الدین(1409 ق)،شرح المقاصد،تحقیق و تعلیق عبد الرحمن عمیره،ج 2،قم:منشوراتالشریف الرضی 6-جرجانی،محمد(1325 ق)،شرح المواقف،عبد الرحمن الایجی،ج 4،قم:منشورات الشریف الرضیجوادی آملی،عبد الله(1386 ش)،رحیق مختوم،بخشسوم از جلد دوم،قم:مرکز نشر اسراء،چاپ سوم 7-رازی،فخر الدین محمد بن عمر(1966 م)،المباحثالمشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعات،ج 1،تهران:مکتبه الأسدی 8-سبزواری،ملا هادی(1384 ش)،شرح المنظومه،تعلیقه آیه الله حسن حسنزاده آملی،ج 2،تهران:نشرناب 9-صدر الدین شیرازی(ملا صدرا)،محمد بنابراهیم(1410 ق)،الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیهالاربعه،ج 2 و 4،بیروت:دار الحیاه التراث العربیE} {E10---------(1360 ش)،الشواهد الربوبیه،تعلیقو تصحیح سید جلال الدین آشتیانی،مشهد:مرکز نشردانشگاهی 11---------(1382 ش)،شرح و تعلیقه صدرالمتالهین بر الهیات شفا،تصحیح و تحقیق نجفقلیحبیبی،جلد اول،تهران:انتشارات بنیاد حکمت مسلمانصدرا،چاپ اول 12-طباطبائی،محمد حسین(1424 ق)،نهایه الحکمه،تحقیق عباس علی زارعی سبزواری،قم:موسسه نشرمسلمان،چاپ هجدهم 13-قرچغایخان،علیقلی(1377)،احیای حکمت،تصحیح و تحقیق فاطمه فنا،تهران:احیاء کتاب،چاپاول 14-مطهری،مرتضی(1370 ش)،درسهای الهیاتشفا،جلد دوم،تهران:انتشارات حکمت،چاپ اول 15-میر داماد،محمد باقر(1374 ش)،القبسات،بهاهتمام مهدی محقق،تهران:انتشارات دانشگاه تهران teS,)1891(gneY-uwhS,niL."