چکیده:
مقاله حاضر با استعانت از نتایج حاصل از تحلیل محتوای کتب مبانی جامعه شناسی مورد تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تنظیم شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوا در گام اول 20 اثر اعم از تالیف یا ترجمه شناسایی و انتخاب شدند و درگام بعد 5 منبع به عنوان رایج ترین و پراستفاده ترین منابع درسی برای تحلیل محتوا برگزیده شدند. کتب انتخاب شده براساس قواعد و ضوابط تحلیل محتوا ابتدا با بالغ بر 148 مقوله رمزگشایی شدند. سپس با توجه به مشابهت هایی که بین برخی مفاهیم، مضامین، موضوعات و معانی در کتب مذکور وجود داشت و با درنظر گرفتن اهداف تحقیق در 64 مقوله گردآوری و در مرحله بعد در 40 طبقه کلی تقسیم شدند. در نهایت با استفاده از پرسشنامه معکوس، اطلاعات و داده ها از منابع مربوطه شناسایی و ثبت شدند. نتایج حاصله از تحلیل محتوای کتب مورد مطالعه بر اساس مقولات چهل گانه تعیین شده، نشان می دهد که کاستی ها، محدودیت ها و نواقص عمده این کتب در مقایسه با کتب مبانی جامعه شناسی معتبر خارجی و سرفصل های مصوب در زمینه های زیر است: موضوع مطالعاتی جامعه شناسی نحله ها، پارادایم ها و مکاتب نظری جامعه شناسی مفاهیم اساسی و موضوعات و مباحث عمده جامعه شناسی روش شناسی و شیوه های شناخت در جامعه شناسی جامعه شناسی و ارتباط آن با سایر علوم وضعیت کنونی جامعه شناسی حوزه ها و گرایش های تخصصی جامعه شناسی جامعه شناسی در عمل و فواید آن فرصت ها، قوت ها، تهدید ها و چالش های رشته و نگاهی به آینده جامعه شناسی براساس نتایج حاصل می توان استدلال کرد که کتب مبانی مورد تدریس با وجود داشتن قابلیت ها و نقاط قوت نسبی، فاقد استانداردها و کیفیت و کمیت مورد انتظار هستند، و ضرورت بازنگری و تولید و خلق منابع جدید و متناسب با استانداردهای بین المللی و کتب معتبر خارجی و براساس ارزش های ملی، فرهنگی و بومی حس می شود.
The objective of this paper is to use the data collected from a content analysis of the domestic and foreign introductory sociology text books focuses so to describe the relative importance of the foreign texts vs. domestic texts in the context of Iranian academia. Methodologically speaking، I used content analysis as the method to study the introductory sociology text books as the units of analysis. Also، a simple random sampling was adopted as sampling technique in order to collect the necessary data for my analysis. In establishing the units of observation to be sampled from، 20 most commonly used introductory sociology texts (domestic and foreign) were selected. Once it become clear what the units of observation are، we numbered all the text books based on two categories of domestic and foreign books. Then، we selected a random sample of 5 domestic books and 5 foreign books. By assuming content analysis as essentially a coding operation، we coded both the manifest and content of the selected books through conceptualization and the creation of 40 code categories. Some of the findings indicate that nine main categories can be outlined from such a content analysis and from the coding process as follows: 1- subject matter of sociology، 2- paradigms and schools of thought in sociology، 3- methodology of sociology، 4- sociology and its relationship with other sciences، 5- current status of sociology، 6- domains and area of specialties in sociology، 7- sociological practice and strengths، 8- weaknesses، 9- opportunities and threats of the field. According to these categories، the results depict a relatively major deficiency of domestic introductory sociology texts in comparison with foreign texts. Accordingly and with regard to the relative importance of foreign texts to the domestic texts، research results suggest the necessity of revision and reconstruction of domestic introductory sociology text books.
خلاصه ماشینی:
"در جدول شماره (١) مشخصات کتاب شناسی و ویژگیهای کتب مبانی جامعه شناسی مورد تدریس در دانشگاه های کشور و نیز اولویت بندی آنها برحسب فراوانی مصرف و استفاده در درس مبانی جامعه شناسی ارایه شده است : جدول شماره (١): مشخصات کتاب شناسی کتب مبانی جامعه شناسی فراسی مورد تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور ردیف نام کتاب زبان مولف مترجم سال انتشار سال ترجمه دفعات چاپ فارسی محل نشر بعد از ترجمه فراوانی مصرف و استفاده 1 جامعه شناسی انگلیسی ساموئل کینگ مشفق همدانی 1961 1343 3 تهران 4 2 زمینه جامعه شناسی انگلیسی آگ برن و نیم کف امیرحسین آریان پور 1950 1347 3 تهران 17 3 طرح مسایل جامعه شناسی امروز فرانسه ژرژ گورویچ و همکاران عبدالحسین نیک گهر 1957 1349 1 تهران 4 4 جامعه شناسی: دینامیسم اجتماع فارسی علی اکبر ترابی - 1351 - 2 تبریز 7 5 جامعه شناسی معاصر فارسی محمد مهدی صالحی - 1352 - 2 تهران - 6 مبادی و اصول جامعه شناسی فارسی حشمت الله طبیبی - 1352 - 2 تهران 8 7 مبانی جامعه شناسی فرانسه هانری مندراس - ژرژرگورویچ باقر پرهام 1967 1369 6 تهران 24 8 جامعه و فرد فارسی رامپور صدر نبوی - 1370 - 1 مشهد 2 9 درآمدی به جامعه شناسی انگلیسی بروس کوئن محسن ثلاثی 1973 1370 2 تهران 21 10 مبانی جامعه شناسی انگلیسی بروس کوئن غلامعباس توسلی - رضا فاضل 1973 1372 6 تهران 34 11 مقدمه ای بر انگلیسی بی."