چکیده:
نظریه ی معاد جسمانی یکی از مسائل مهم علم کلام است که فلاسفه ی اسلامی تلاش کرده اند تا بر اساس نظریات فلسفی خویش، آن را اثبات و کیفیت آن را بیان کنند. صدرالمتالهین در تبیین این نظریه، بر اساس مبانی خاص حکمت متعالیه، مسیری را پیموده که مورد پذیرش فلاسفه ی متاخر قرار گرفته است. به نظر نگارنده، نظریه ی ملاصدرا با همه ی مزایایی که دارد، دارای ابهامات و نقایصی است که در این مقاله به آن ها اشاره می شود. ابهام از جهت اصل نظریه، رابطه ی بدن برزخی با بدن دنیوی تکامل یافته و معاد جسمانی برای نفوس کملین از ابهامات اصلی این نظریه است.
Theory of corporeal resurrection is one of the major issues of Islamic thought. Muslim philosophers have tried to prove it and explain how it occurs، based on their own philosophical ideas. Sadra's approach to this problem based on certain fundamental principles of transcendental wisdom has been accepted by later philosophers.
We will discuss in this paper that Sadra's theory has both advantages and ambiguities. The main ambiguities refer to: principle of the theory، the relationship between purgational body and evolved earthly body، how the corporeal resurrection occurs for perfected souls.
خلاصه ماشینی:
"نتیجهگیری: با توجه به مقدمات مذکور، که هر کدام از آنها ابتکاری از ابتکارات جناب صدرالمتألهین میباشد که در کتب متعدد خود به ابعاد آن پرداخته است، مسألهی معاد جسمانی شرح داده میشود: بعد از آنکه مرگ برای انسان رخ میدهد، انسان به جهان مثال (یا برزخ یا خیال) قدم میگذارد و این عمل را قبلا نیز در هنگام حیات مادی خود انجام میداده است، با این تفاوت که در دورهی زندگی در جهان مادی، تعلقی به جهان ماده و بدن عنصری خود داشته است، اما پس از مرگ، بدن عنصری را رها میسازد و با حرکت به جهان مثالی، نیازمند بدنی است تا در آن جهان، همراه با بدن باشد.
اما چند ابهام جدی دربارهی نظر او باقی است که بدون در نظر گرفتن آنها و رفع ابهام از آنها، نمیتوان تفسیر کامل و دقیقی از نظریهی ملاصدرا ارائه نمود: 1- ملاصدرا در الحکمه المتعالیه پس از ذکر مقدمات مذکور، برخلاف دیگر کتب خود، نتیجهی روشنی را ارائه نمیدهد و فقط بر این نکته پای میفشارد که بدن محشورشده همان بدن انسان است که با تفاوتهایی با نفس همراه شده است و بیاناتی را که در این قسمت ارائه گردید، در دیگر کتب خود آورده است و این نکته باعث تردید میشود که چرا در مهمترین کتاب فلسفی ملاصدرا، نتیجهای که از این مقدمات میتواند به دست بیاورد و در نوشتههای دیگر نیز ذکر کرده، حذف گردیده است (2، ج: 9، ص: 197)."