چکیده:
یکی از مواردی که کشورهای در حال توسعه در پرتو توجه به نیازهای عمومی و توسعه ای همواره بر آن تاکید دارند، حدود و ثغور حق اختراع در چارچوب استثنائات حاکم بر آن است. منظور از محدودیت های حق اختراع در این نوشته، محدودیت های بهره برداری از حق اختراع، موضوع مواد 15 و 17 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 است که کارایی آن در نظام حقوقی ایران در رسیدن به اهداف سیستم حق اختراع مورد بررسی قرار می گیرد. محدودیت های قبل از ثبت و موارد خروج از حیطه حمایت که موضوع ماده 4 قانون مذکور است، مقوله دیگری است که در مورد مصادیق آن اختلاف های کم تری وجود دارد. ضمن این که در این نوشته فقط معیارها و استانداردهای کلی ارزیابی استثنائات و محدودیت ها با تمرکز بر برخی از مصادیق آن، مثل استفاده شخصی و استفاده آزمایشی از اختراعات بررسی خواهند شد. در این مقاله، سوال اصلی این است که آیا در قوانین و رویه اداری و قضایی ایران، استثنای استفاده شخصی و آزمایشی از حق اختراع به عنوان یکی از ابزار های حفظ حقوق عمومی مورد استفاده قرار گرفته است یا نه؟ علیرغم این که استفاده آزمایشی در قانون ایران پیش بینی شده، اما در مورد ضوابط و معیارهای این استثنا و همین طور استفاده شخصی از اختراع، نه در رویه قضایی و اداری و نه در قوانین ثبت اختراع، مقرره ای وضع نگردیده است
خلاصه ماشینی:
"منظور از استثنائات حق اختراع در این قسمت،محدودیتهای بهرهبرداری از حق اختراع موضوع مواد 15 و 17 قانون ثبت اختراعات،طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 است و استثنائات قبل از ثبت و موارد خروج از حیطه حمایت که موضوع ماده 4 قانون مذکور است مقوله دیگری است که در مورد مصادیق آن،اختلافهای کمتری وجود دارد؛ضمن این که در این نوشته بررسی همه مصادیق محدودیتهای موجود بر حق اختراع میسر نیست و فقط معیارها و استانداردهای کلی ارزیابی استثنائات و محدودیتها با تمرکز بر برخی از مصادیق آن،مثل استفاده شخصی و استفاده آزمایشی از اختراعات مورد بررسی قرار میگیرد و بررسی محدودیتهای دیگر،مثل استیفای حقوق3،مجوزهای اجباری و استفاده مقدم و غیره مستلزم بررسی تفصیلی جداگانه است.
ytaerT noitarepooC tnetaP استثنائات مطرح شده در حوزه کپی رایت در کنوانسیون برن است که معیارهای کارکردی را برای قابل پذیرش بودن استثنا در بهرهبرداری از کپیرایت مطرح میکند؛ ضمن این که مجوز اجباری نیز در ماده دیگری پیشبینی شد.
این ماده برخی از محدودیتها و استثنائات شناخته شده را به طور حصری پیشبینی کرده و اساسا معیار مشخصی را برای ارزیابی مشروعیت محدودیتهای حق اختراع معرفی نمیکند تا در عمل،سیستم قضایی بتواندب ا استفاده از این معیارها زمینههای حفظ حقوق عمومی را در دعاوی مرتبط دنبال کند.
ژاپن ماده 69 قانون ثبت اختراعات ژاپن مقرر میدارد که حقوق انحصاری مخترع،شامل استفاده آزمایشی و تحقیقاتی از اختراع توسط ثالث نخواهد شد این قانون زمانی وضع شده که ژاپن هنوز یک کشور در حال توسعه و واردکننده محصولات مالکیت فکری بوده و از مهندسی معکوس کالاها بسیار منتفع میگردید."