چکیده:
با توجه به رویکرد دینی علامه مجلسی در پرداختن به حیات پس از مرگ، اصول و مبانی وی در این رابطه نیز متناسب با این رویکرد و برخاسته از منابع دینی است که یا به آن ها تصریح کرده و یا می توان آن ها را از توصیفاتی که از حیات پس از مرگ ارائه داده، استخراج کرد. این اصول مشتمل است بر اصول خداشناختی، جهان شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی، که می توان آن ها را در قالب دوازده اصل ارائه کرد. این اصول درباره علوم وحیانی، حقیقت علم، حجیت ظواهر، موهوم بودن مکان و تابعیت آن از متمکن، اصالت توامان روح و جسم، خلق از عدم و حدوث عالم، ابتناء قواعد فلسفه بر توهم، عدم اختلاف نشئات، محوریت پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام در حوادث قیامت، مرگ ارواح و قبول ابهام به جای تاویل آیات مربوط به جزئیات تصویر معاد می باشند. از دیدگاه علامه مجلسی، درباره معاد می توان لوازمی چون اصالت خداوند و سنخیت دنیا و آخرت را نتیجه گرفت.
خلاصه ماشینی:
"این اصول دربارۀ علوم وحیانی،حقیقت علم،حجیت ظواهر،موهوم بودن مکان و تابعیت آن از متمکن،اصالت توأمان روح و جسم،خلق از عدم و حدوث عالم،ابتناء قواعد فلسفه بر توهم،عدم اختلاف نشئات،محوریت پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام در حوادث قیامت،مرگ ارواح و قبول ابهام به جای تأویل آیات مربوط به جزئیات تصویر معاد میباشند.
خدای عالم زندهکننده و میراننده است و به دست هرکه بخواهد از ملائکه و غیر آنها قبض روح میکند»(مجلسی،1380،صص 400-401)،نتیجه میگیرد که در این حدیث شریف،اشعاری هست به آنکه آن حضرت و سایر ائمه علیهم السلام نیز بعضی ارواح را قبض میکنند یا به امر الهی،مدخلیتی دارند؛همچنان که در برخی خطب غیر مشهور فرموده است:منم محیی و منم ممیت به اذن خداوند (مجلسی،1380،ص 401).
علم و قدرت بینهایت خداوند و محوریت خدا و به تبع آن پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام،اصول خداشناختی میباشند؛موهوم بودن مکان،عدم اختلاف نشئات و مرگ ارواح و خلق از عدم و حدوث عالم،اصول جهان شناختی هستند؛اینهمانی شخصیت با طینت و اصالت توأمان روح و جسم اصول انسانشناختیاند؛و انحصار حقیقت علم در علوم وحیانی،حجیت ظواهر،ابتناء قواعد فلسفی بر توهم و اکتفا به اجمال و قبول ابهام آنچه در علوم وحیانی آمده اصول معرفتشناختی میباشند.
این علم و قدرت خداوند است که سبب تبدیل زمین دنیا به عرصۀ قیامت شده و خلق از عدم و مرگ ارواح و عدماختلاف نشئات را سبب میشود؛ یعنی اصول جهانشناختی نیز با محوریت خداوند تحقق یافته و مییابد."