چکیده:
یافتههای نظری نشان میدهد که نظام ارزشی به عنوان محوریترین اعتقاد فرد تلقی شده و رفتارهای او را تحت تأثیر قرار میدهد. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین نظام ارزشها، شخصیت و تغییر است. این بررسی با استفاده از روش مطالعه مروری و کتابخانهای به سامان رسیده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که گشودگی به تجربه، سازگاری و مسئولیتپذیری از ابعاد پنجگانه شخصیت با ارزشها بیشتر در ارتباط است. عوامل مهمی در تغییر ارزشها مؤثرند که از جمله جهانیشدن، فردگرایی و نفوذ تفکر دوران مدرن است. بنابراین، پابهپای تغییرات در مناسبات زندگی فردی و اجتماعی در هنجارها و ارزشهای ذهنی نیز تغییرات رخ میدهد. تعلیم و تربیت و یک نگاه بنیادین دینی در پرورش شخصیت میتواند در حفظ ارزشهای بنیادین در مقابل تغییر مؤثر باشد.این مقاله با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی، به دنبال این است که نقش نظام تربیتی در تعلیم و تربیت ارزشها را با توجه به نقش معلم، دانشآموز، همسالان، فضای مدرسه و تأثیر متقابل نظام تربیتی و ارزشی به اجمال بررسی میکند. روابط انسانی در مدرسه عامل مهم در تبیین ارزشها میباشد. دو رکن اساسی روابط انسانی، معلم و دانشآموز میباشند که معلم نقش مهمی در سلامت روانی دانشآموزان ایفا میکند. دانشآموز نیز در فرایند تبیین ارزش با پذیرش فرهنگ، گروه خود را با خواستهای آنان هماهنگ میکند. همسالان نیز با برقراری ارتباط افقی امکانات یادگیری مهارتهای اجتماعی انتقال ارزشها را فراهم میکنند. تأثیر فضاهای آموزشی مانند کتاب درسی، معلم و شیوه ارزشیابی یکی از اصول برنامهریزی درسی به شمار میآیند. ارزشهایی که فرد در مدرسه به دست میآورد، چنانچه با ارزشهای حاکم بر روابط اجتماعی سازگار نباشند، بیتأثیر خواهند بود و افراد در جریان اجتماعیشدن، آرمانهای مدرسه را فراموش میکنند.
خلاصه ماشینی:
"با عنایتبهمطالبمطرحشده،سؤالاصلیاین است که چه رابطهای بین شخصیت و ارزشها وجود دارد؟ سؤالات فرعی نیز از این قرارند: آیا تغییر الزامی است؟ و شکلگیری شخصیت چه نقشی در قبال تغییرات ایجادشده میتواند داشته باشد؟ به نظر میرسد باید رابطه بین سه متغیر ارزشها، شخصیت و تغییر مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود در قبال تغییر در نظام ارزشها شخصیت چه نقشی میتواند داشته باشد.
این سه بعد درجه اول شخصیت (دیدگاه فرد نسبت به دنیا، سبک زندگی و مفهوم خود) سؤالاتی در خصوص سرنوشت، خاستگاه هستی، ارزش مرگ، زندگی و چیستی حقیقت را تحت شعاع قرار میدهند.
244 در خصوص این مورد باید از تأثیر فردگرایی در مقابل جمعگرایی و رابطه آن با دینداری و ارزشهای دینی نیز سخن گفت.
آموزش و درونیشدن ارزشها همواره بخش مهمی از اهداف نظام تربیتی است و درونیشدن ارزشها از طریق فرایند جامعهپذیری اتفاق میافتد و نیز در فرایند جامعهپذیری دانشآموزان، اولیا و مدارس، به ویژه دبیران به عنوان مهمترین گروههای مرجع دانشآموزان، نقش قابلملاحظهای دارند و از آنرو که وجود تفاوت بین نظام ارزشهای دانشآموزان و دبیران آنها بدون تردید، فرایند تعلیم و تربیت را با اختلال مواجه میکند، بنابراین، باید به شناخت علمی گرایشهای ارزشی دانشآموزان و دبیران آنها دست یافت و از اطلاعات بهدستآمده در سیاستگذاری برنامههای فرهنگی، تربیتی، اجتماعی دانشآموزان و دبیران مدارس سود جست.
بررسی تحولات جهان در نیم قرن اخیر نشان میدهد که تغییرات بسیار عمیق در باورها و ارزشها و سبک زندگی مردم جهان به وقوع پیوسته است و گسترش جهانی این تغییرات همواره دامنه و شدت بیشتری مییابد."