چکیده:
فرایندهای سیاستگذاری علم و فناوری علاوه بر شوراها، کمیسیون ها و کمیته های تصمیم گیری که اغلب از مسئولان رده های بالا در بخش های مرتبط با فعالیت های علم و فناوری و نیز از دانشمندان و پژوهشگران برجسته در حوزه های گوناگون علم و فناوری تشکیل می شود، به دو پیکره پژوهشی و اجرایی نیز نیاز دارند. تعامل موثر و مناسب بین شوراهای عالی سیاستگذار علم و فناوری با نهادهای پشتیبان پژوهشی و پشتیبان اجرایی می تواند به تدوین سیاست های موثر و کارا منجر شود. این مقاله به بررسی الگوهای نظام سیاستگذاری و پس از آن بررسی الگوهای تعامل نهادهای اصلی نظام سیاستگذاری علم و فناوری در شش کشور آمریکا، انگلستان، ژاپن، کره جنوبی، ترکیه و پاکستان می پردازد. یافته های این مطالعه، امکان سنخ شناسی الگوهای تعاملی و مقایسه آن با وضعیت موجود در ایران را فراهم می کند. در بخش پایانی مقاله نیز دلالت های سیاستی برای بهبود الگوی تعاملی در ایران پیشنهاد می شود.
خلاصه ماشینی:
نکته قابل توجه اینجاست که در کشورهای مختلف، عموما نهادهایی که قبل از تشکیل شوراهای عالی، در زمینه سیاستگذاری علم و فناوری پژوهش میکردند پس از تشکیل شورا نقش نهاد پشتیبان پژوهشی یا سیاست ساز را برای شوراهای عالی به عهده گرفتهاند.
2- الگوهای تعاملی سه قطبی در نظام سیاستگذاری علم و فناوری در کشورهای منتخب در این بخش، شوراهای عالی سیاستگذار و نهادهای پشتیبان پژوهشی و اجرایی آنها در دو گروه مورد بررسی قرار گرفتهاند.
هرچند دفتر سیاست علم و فناوری به لحاظ سازمانی زیرمجموعه دفتر اجرایی رئیسجمهور است؛ با توجه به اینکه رئیس آن، به طور همزمان شورای ملی علم و فناوری را ریاست میکند به مثابه این است که رئیس شورا به طور همزمان ریاست نهاد پشتیبان اجرایی و پژوهشی را نیز بر عهده دارد.
ساختار و مدل سیاستگذاری در انگلستان در قالب کمیته¬ها، شوراها و نهادهای مشورتی علم و فناوری است که در بالاترین سطح ایجاد شدهاند، و شوراهای هفتگانه ملی امر سیاستگذاری و اجرایی فعالیت¬های تحقیق و توسعه را بر عهده دارند و البته این سیاستگذاری¬ها و فعالیت¬های اجرایی با وزارتخانههای مسئول علم، فناوری و نوآوری هماهنگ میشوند.
جمعبندی: شورای عالی سیاستگذار علم و فناوری ژاپن، در کابینه این کشور مستقر است و نهاد پشتیبان اجرایی آن (دفتر سیاست علم، فناوری و نوآوری) زیرمجموعه شورا است.
وزارت علم و فناوری، فعالیتهای دبیرخانهای شورای ملی علم و فناوری را انجام میدهد و مؤسسه ارزیابی سیاستها و برنامههای علم و فناوری کشور کره پشتیبانی فنی از این شورا را بر عهده دارد.