چکیده:
ادبیات علمی در باب انقلاب ها به سه دسته تقسیم میشوند که دسته اول به «عللشناسی» وقوع، دسته دوم به «فرایندشناسی» آغاز تا پیروزی و دسته سوم به «پیامدشناسی» داخلی و خارجی انقلاب ها میپردازند. مقاله حاضر، در دسته سوم و حول محور تاثیرات بینالمللی انقلاب اسلامی قرار میگیرد. تاثیرگذاری انقلاب اسلامی بر جهان اسلام، واقعیتی است که از سوی صاحبنظران، نویسندگان، روشنفکران و حتی سیاست مداران مخالف، مورد تایید قرار گرفته است. در این مقاله کوشش شده است تا یک چارچوب برای توضیح آن استخراج شود و بر این مبنا چهار سبد برای جمعآوری حجم انبوه و عظیم دادهها در 51 کشور مسلماننشین خاورمیانه و اقلیتهای مسلمان در سایر کشورها و سازماندهی تئوریک اطلاعات در باب تاثیرگذاری انقلاب اسلامی و «رفع کمبود تئوریک در درس بازتاب انقلاب اسلامی ایران» طراحی شده است. طبق یافتهها، این چارچوب، چهار محور دارد، شامل نگرش جامعه ایران، نگرش و رفتار دولت و رهبران ایران؛ نگرش و رفتار جامعه موردی نگرش و رفتار دولت موردی. البته این نگرش ها و رفتارها با یکدیگر تعامل داشته و در زمان های متفاوت، دگرگون شده است. هر یک از این محورهای چهارگانه نیز دارای محورهای فرعی است. بر این اساس محقق میتواند اولا تصویری کلی از تاثیرات به دست آورد. ثانیا میتواند محورهای کلان سازماندهی اطلاعات خود را شناسایی کند و ثالثا سؤالات و محورهای قابل بررسی در هر فاز تحقیق را برجسته کند و رابعا میتواند این چارچوب منعطف را به مثابه الگویی جهت اعمال روش مقایسهای بین کشورهای پنجاهگانه به کار گیرد.
خلاصه ماشینی:
سؤال این است که این انقلاب چگونه و چه تأثیراتی بر کشورهای مسماننشین گذاتشه است؟فرضیه این است که تأثیر انقلاب اسلامی بهطور غیر ارادی و یا در قالب ارادی و سیاست صدور انقلاب ایران و تحت تأثیر ساختارهای اقتصادی، و احتماعی و سیاسی جوامع محلی و نیز سیاستهای واکنشی و مقابلهای دولتهای محلی،در سطح خاورمیانه و جهان اسلام اشاعه یافته است.
1در پرتو این چارچوب که حاصل فرایند تئوریزه کردن است،اولا محقق میکوشد تا در باب موردی خاص به پژوهش بپردازد و به درکی کلی و کسب تصویری کلان از موضوع تحت بررسی دست یابد؛ثانیا میتواند در پرتو آن،محورهای کلی سازماندهی اطلاعات خود را شناسایی کند و یا سئوالات اساسی و فرعی در بررسی تأثیر و بازتاب انقلاب اسلامی بر هریک از کشورها را به عنوان خطوط راهنمای تحقیق خود بهطور منعطف انتخاب کند.
زمینههای سیاسی،خود دارای سطوح ملی،منطقهای و بین المللی هستند؛همانسان که انقلاب اسلامی ایران در زمان فضای باز سیاسی شاه متأثر از حقوق بشر کارتری رخ داد و یا اجرای سیاست گلاس نوست گورباچف،شرایط برای فعالیت نیروهای اسلامگرا در آسیای مرکزی را فراهم کرد )972-872:6002,nihsabA( و یا وقوع جنگ ایران و عراق به عنوان عامل منطقهای،در مواردی کاهش تأثیرگذاری انقلاب در طول جنگ هشت ساله را موجب شده است،یا پیمان امنیتی و سیاسی منطقهای نظیر شورای همکاری خلیج فارس که نقشی کاهنده در کنترل و مهار انقلاب اسلامی داشته است.
وی برای بررسی بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر جوامع اسلامی اندونزی و مالزی که در قلمرو اهل تسنن است،سه شاخص اصلی را ارائه میکند: 1-نوشتههایی دربارۀ امام خمینی و دیگر متفکران مذهبی ایران نظیر شریعتی یا نوشتههای خود آنان که در این دو کشور در دسترس بوده است(ابعاد اندیشه سیاسی):به نظر وی آثار دکتر شریعتی به دلیل ویژگی کلیتر و جهانیتر بودن، جذابیت بیشتری داشته است.