چکیده:
یکی از تفاوتهای اساسی بانکداری اسلامی با بانکداری مبتنی بر بهره در چگونگی پرداخت سود به سپردهها است. در نظام بانکداری مبتنی بر بهره، عایدی سپرده گذار بر اساس نرخ ثابت بهره و مدت زمان سپرده گذاری شده تعیین میشود. اما در بانکداری بدون بهره، تنها سهم سود مشخص شده، و میزان سود در انتهای کار و پس از حسابرسی سود و زیان طرحها تعیین میشود. بنا به فرضیه مقاله، میزان پایبندی بانکهای اسلامی به پرداخت سود غیر قطعی به سپردهها را میتوان با توجه به همگرایی نرخ سود بانکی با بازدهی بازار سهام در بلند مدت ارزیابی نمود. در این مقاله برای آزمون این فرضیه، رابطه بلند مدت بین سود بانکی در نظام بانکی جمهوری اسلامی و بازدهی نقدی سهام بورس اوراق بهادار تهران و همچنین سود سهام کوتاه مدت با تغییرات شاخص قیمت سهام طی دوره 1389- 1374مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این بررسی که با استفاده از روش آزمون جدید کرانهها صورت گرفته، نشان میدهد که هیچ رابطه بلند مدتی بین دو متغیرسود کوتاه مدت بانکی و بازدهی سهام ـ چه بازده نقدی و چه بازده حاصل از تغییرات قیمت ـ وجود ندارد
One of the main differences between Islamic banking and interest-based banking is how Profit is paid on bank deposits. In an interest- based banking system, an investor's return is determined by the fixed interest rate and time span of investment; in interest-free banking, however, only Profit portion is determined while the amount of Profit is determined at the end of the transaction and after examining the benefits and losses. According to this research, the degree of Islamic banks' commitment to paying uncertain Profits on bank deposits can be evaluated in terms of the convergence of the amount of bank Profit rate with the amount of stock market's long-run return. To test this hypothesis, the long-term relationship between the bank Profit vate in the banking system of the Islamic Republic of Iran and the cash return of stocks in Tehran stock exchange and the relationship between the Profit rate on short-run stocks and the changes in stock price index from 1374 to 1389 (1995- 2010) have been analyzed. The results of this research which a new bound testing was used show that there is no long-run relationship between the two variables: short-run Profit rates and stock return – concerning cash return or the return resulting from price changes
خلاصه ماشینی:
"هدف این است که به این سؤال پاسخ داده شود که آیا نظام بانکی کشور بر مبنای تسهیم دقیق سود طبق اصل «مشارکت» عمل میکند یا بانکهای اسلامی فقط در ظاهر قراردادهای خود، عقود اسلامی را رعایت میکنند و تقسیم سود علیالحساب و سهیم بودن در سود و زیان فعالیتهای اقتصادی مطابق شرع اسلام، فقط در نظریه است و عملا جایی در نظام بانکی کشور ندارد؟ دادههای آماری و روش پژوهش در این تحقیق، از دادههای ماهانة شاخص قیمت کل سهام و شاخص بازده نقدی سهام و سود سپردة کوتاهمدت بانکی در دورة 1374ـ1389 استفاده شده است.
این نتایج نشان میدهد که با وجود تصویب قانون «عملیات بانکداری بدون ربا»، این قانون فقط جنبة تشریفاتی دارد و در بانکهای کشور عملا مورد استفاده قرار نمیگیرد؛ زیرا مطابق اقتصاد اسلامی، وقتی بهره یا سود بانکی عادلانه خواهد بود که با بازدهی سرمایه در بازارهای سرمایه (اوراق بهادار) یکسان باشد؛ اما متأسفانه در کشور ما، بانکها سود بیشتری از صاحبان سرمایه برای خود در نظر میگیرند.
هدف از انجام این تحقیق، بررسی این موضوع است که آیا بانکهای ایران بر اساس الگوی اقتصاد اسلامی در پرداخت عادلانه سود عمل میکنند یا نه؟ نتایج نشان میدهد که هیچ رابطة بلندمدتی بین این دو متغیر وجود ندارد و با اینکه بانکها در ظاهر قراردادهای خود، عقود اسلامی را رعایت میکنند، ولی ماهیت عملیات بر مبنای هدف قانونگذار و شرع نیست و بیشتر رعایت ظاهر امر برایشان مهم است.
توصیههای سیاستی در ایران، قانون «بانکداری بدون ربا» اجرا میشود، اما اصراری بر عملیات و عقود اسلامی و گسترش ابزارهای بانکداری اسلامی وجود ندارد و صرفا بحث حذف بهره و نرخ ربا مطرح است و در عمل، از سود بر اساس روش مشارکت در سود و زیان استفاده نمیشود."