چکیده:
در یک تقسیمبندی میتوان علوم انسانی را به دو بخش توصیفی و دستوری تقسیم کرد. علوم انسانی توصیفی به علومی گفته میشود که به تبیین و توصیف پدیدههای انسانی میپردازند. در مقابل، علوم انسانی دستوری به آن بخش از علوم انسانی گفته میشود که مجموعهای از گزارههای دستوری (باید و نبایدهای) متناسب با مبانی از پیشپذیرفتهشده را برای تحقق اهداف مورد نظر ارائه میدهند.اثبات یا انکار علوم انسانی دستوری همواره یکی از موارد اختلاف میان دانشمندان علوم انسانی بوده است، به گونهای که گروهی آن را جزء علم میشمارند، اما گروهی دیگر، منکر علم بودن آن هستند. اتخاذ برخی روشها در علوم انسانی و نیز اعتقاد به عدم ارتباط منطقی میان واقعیت و ارزش، زمینة انکار علوم انسانی دستوری را فراهم میکند. بر همین اساس، نقد دو عامل یادشده میتواند زمینه را برای اعتقاد به علوم انسانی دستوری هموار کند.در این پژوهش، پس از تبیین چیستی و ویژگیهای علوم انسانی دستوری، دلایل منکران علوم انسانی دستوری، نقد و بررسی است.
خلاصه ماشینی:
"comدریافت: 17/12/1390 ـ پذیرش: 3/4/1391 علوم انسانی در فرهنگ غرب که خاستگاه علوم انسانی مصطلح و رایج امروزی است، واژگان متعددی برای اشاره به علوم انسانی به کار گرفته میشود که از جمله آنها میتوان به علوم اخلاقی، 339 علوم فرهنگی، علوم روحی، علوم مربوط به انسان، علوم دستوری یا هنجاری، علوم توصیف افکار و علوم اجتماعی اشاره کرد، 340 گرچه از میان این واژگان، معادلهای علوم مربوط به انسان و علوم انسانی(Humanities, Human Sciences) کاربرد بیشتری دارند، ضمن آنکه واژة علوم اجتماعی در فرهنگ امریکایی بیشترین کاربرد را دارد.
علل انکار علوم انسانی دستوری با بررسی مکاتب و نحلههای مختلف در فلسفة علوم انسانی و تدقیق در گفتههای صاحبنظران در این علوم، میتوان نتیجه گرفت که منشأ و خاستگاه انکار علوم دستوری، یا ناشی از انتخاب روش نامناسب برای مطالعه و تحقیق در علوم انسانی است و یا ناشی از اعتقاد به شکاف میان بایدها و هستها.
4ـ همانطور که گفته شد، برخی تاریخگرایان برای توجیه اندیشه خود به ارادی بودن افعال انسان تمسک کرده و آن را مانع تعمیم قوانین در حوزة علوم انسانی دانستهاند، اما در این مورد باید گفت که ارادی بودن رفتار انسان به معنای بیضابطه بودن آنها نیست تا مانع تعمیم قوانین شود.
با نقد و بررسی این دو عامل، این نتیجه حاصل شد که در صورت برگزیدن روشهای مناسب، چون روش وحیانی در کنار روشهای دیگر و نیز حل مسئله رابطه بین باید و هست میتوان از علم بودن بخش دستوری علوم، دفاع معقولانه کرد و علوم انسانی دستوری را به علت حکایتگری از خارج، علم دانست."