چکیده:
پیش بینی زمان وقوع و برآورد شدت و نوسانات وقوع خشکسالی در جلوگیری از اصابت ها و تخریب های اقتصادی و اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق تلاش می کند تا با استفاده از روش بودجه آبی تورنت ویت، وضعیت تعادل آبی ایستگاه سینوپتیک شیراز را برای مدت 58 سال (2009-1951 میلادی و یا 1387-1330 شمسی) متوالی را بررسی نموده و با برآورد تعداد دفعات وقوع پدیده خشکسالی، شدت آنها را نیز اندازه گیری کند. روش بودجه آبی تورنت- ویت با استفاده از پارامترهای متعدد عوامل طبیعی مانند درجه حرارت، سرعت باد، درخشش و تابش خورشید، بافت و ساختار و یا چگالی خاک در ذخیره سازی آب، رطوبت خاک، تبخیر و تعرق، دوره رشد گیاهان و عمق ریشه آنها و سابقه و پیشینه بارندگی منطقه به منظور برآورد پدیده خشکسالی بکار گرفته شده است. با بکارگیری این روش نشان داده شده است که در هر دوره میزان کمبود و یا مازاد آب درچه ماههائی از سال وجود داشته و با تعیین شاخص خشکی و انحراف معیار آن از میانگین متوسط، مشخص شده است که ایستگاه شیراز در هر ده سال حداقل 3 بار مواجه با پدیده خشکسالی گردیده و از سال 2000 میلادی به بعد بر تعداد دفعات وقوع آن افزوده شده است، به گونه ای که این منطقه از سال2000 تا 2009 میلادی 35 بار تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته است که تعداد 5 بار مورد اصابت خشکسالی حاد و حادترین آن مربوط به سال 2001 بوده و سال 2008 نیز این پدیده با شدت کمتر مجددا تکرار شده است.
Drought is a random characteristic of natural phenomena، brought about by the irregulardeficit or shortage of available water، affects injuriously the plant growth and reduces their yield. Drought does not begin when rain ceases but rather only when plant roots can no longer obtain soil moisture in needed amounts. To estimate the intensity and the frequency of droughts will help to reduce the injurious effect of drought. In this Study we used the water- budget methods and Thornthwaite''s aridity index and its standard deviation for Shiraz during 1951-2009 to show the frequency and the intensity of drought effects in this place. During this period this station is faced 35 times different type of droughts on that five time severe and from the years of 2000 its severity and intensity is increased. We also find out that every ten year this station will affect 3 times severe type of drought. The most severe drought was the years 2001،and it was repeated lower intensity in the year of 2008.
خلاصه ماشینی:
"روش بودجه آبی تورنت - ویـت با استفاده از پارامترهای متعدد عوامل طبیعی مانند درجه حرارت ، سرعت باد، درخشش و تابش خورشید، بافت و سـاختار و یـا چگالی خاک در ذخیره سازی آب ، رطوبت خاک، تبخیر و تعرق ، دوره رشد گیاهان و عمق ریشه آنها و سابقه و پیشینه بارندگی منطقه به منظور برآورد پدیده خشکسالی بکار گرفته شده است .
Thornthwaite and Mather Ia= شاخص خشکی ١، عبارتست از درصد نسبت میزان کل کمبـود سـالیانه آب (WD)٢ بـه مقـدار کـل آب موردنیـاز سـالیانه (WN)٣ از فعل و انفعالات تبخیر بالقوه (PE)، یعنی: Ia=WD´100=WD´100 WN PE Ih= شاخص ترین ٤ عبارتست از درصد نسبت میزان کل ذخیره سالیانه آب (WS)٥ به مقدار کل آب مورد نیاز سـالیانه (WN) از فعل و انفعالات تبخیر بالقوه (PE)، یعنی: Ih=WS´100=WS´100 WN PE Im= شاخص رطوبت (خالص )٦، عبارتست از تفاوت بین Ih و Ia به شکل زیر می باشد؛ Im=Ih -0/6Ia شاخص رطوبت تجدید نظر شده یا اصلاح شده تورنت ویت و مادر به شکل زیر می باشد: Im =100çæWS-WDö÷ PE که در آن : WS=P-AE, WD=PE-AE Im =100çæP-AEP-EPE+AEö÷=100çæPPE-1ö÷ Im =100çæPPE-1ö÷ و یا : با توجه به این رابطه اگر در هر منطقه P دقیقا برابر با PE باشد در تمامی مراحل ، و شرایط آب و هوائی آب مـورد نیـاز بـا آب موجود برابر میباشد که در این صورت نه کمبود و نه مازاد آب وجود داشته و شرایط آب و هـوائی نـه مرطـوب اسـت و نـه خشک .
R. , )8964): Application of Water-Balance Concepts for a climatic Study of Drought in South India, Ind. J."