چکیده:
در این مقاله، یکی از مقولات نظری هنر و ادبیات با نام «گروتسک» (grotesque) از جهاتی بررسی می شود. گروتسک به مثابه نوعی نگاه به دنیا، انسان، و رفتارهای آدمیان از دیرباز در میان آثار ادبی ـ هنری دنیا نمونه هایی دارد. در قرن های پیشین توجه بسیار اندکی به این مقوله شده است، اما در قرن اخیر نظریه پردازان نام داری چون میخائیل باختین (M. Bakhtin) به طور گسترده ای به آن پرداخته اند. در این مقاله علاوه بر بررسی نگاه منتقدان به مقوله گروتسک، تعاریف و توضیحات نظری پیرامون گروتسک کاویده شده و نیز به دو رویکرد اصلی، که در مورد این مقوله ادبی ـ هنری مطرح است، نگاهی شده است. این دو رویکرد عبارت اند از: 1. رویکردی که بر جنبه طنز و کارناوالی تاکید دارد؛ 2. رویکردی که جنبه های هراس آمیز آن را می بیند. سپس عناصر، اهداف، و کارکردهای گروتسک، به ویژه بر اساس نگاه فیلیپ تامسون (Ph. Thomson)، بررسی شده است. بخش پایانی مقاله بررسی تعدادی از داستان های کوتاه شهریار مندنی پور، نویسنده معاصر، است که خصلت ها یا عناصر گروتسک موجود در داستان های او از چند جنبه بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"E. Pinski)٣ می آورد و آن را تعریفی «ممتاز» می نامد: ادبیات پارسی معاصر، سال دوم ، شمارة دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩١ در گروتسک زنـدگی در همـة درجـات آن پـیش مـی رود؛ از نـازل تـرین ، راکـدتـرین ، و بدوی ترین تا عالی ترین ، پرجنب و جوش ترین ، و معنوی ترین درجات آن : این حلقة متنـوع اشکال گونه گون شاهدی است بر یکه بودن و یگانگی شان ؛ گروتسک همه چیز را گـرد هـم جمع می کند و آشتی می دهد، عناصری را که طرد شده اند دور یک دیگـر گـرد مـی آورد و همة مفاهیم متداول را رد می کند.
در داستان های مندنی پور، کم وبیش می توان رگه هایی از نوعی گروتسک را ردیابی کرد، اما پیش از پرداختن به آن بهتر است این نکته را بگوییم که منـدنی پـور در داسـتان نویسـی زبان ادبی ویژه ای دارد.
ادبیات پارسی معاصر، سال دوم ، شمارة دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩١ شخصیت های گروتسک و اعمال و رفتارهای گروتسکی ایـن شخصـیت هـا: در داستان «بشکن دندان سنگی را» خود مـرد جـوان کـه در گـوراب مانـده اسـت و بـه رغـم توصیف هایش از آن جا و شگفتی اش از این که چرا مردم این جا را رها نمی کننـد برونـد بـه جایی بهتر، «لب دریا، شالی زار» (همـان : ١٤)، در آن جـا مانـدگار شـده اسـت ."