چکیده:
مطالعه و بررسی میزان و ساختار و توزیع جمعیت از لحاظ کمی وکیفی، و سیاست گذاری راهبردی برای مدیریت و کنترل آن از جمله وظایف حاکمیتی است. از ابزارهای علمی برای تحقیق این مهم به کارگیری روش های آینده پژوهی در مدل سازی سیستم های دینامیکی می باشد. در این راستا می توان با استفاده از نرم افزارهای مناسب، تغییرات پارامترهای مختلف و نتایج حاصل را در یک سیستم پویا، شبیه سازی و داده های عددی را ترسیم نمود تا تصویر روشنی در اختیار سیاستگذاران و مجریان قرار گیرد. در مقاله حاضر با استفاده از این روش، اثر متغیر زمان و یا به عبارتی اثر تاخیر و تعجیل در اعمال سیاست های جمعیتی بر نرخ باروری و نهایتا جمعیت کل مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه ی نتیجه ی محاسبات در سه حالت مختلف، نشان می دهد که به ازای هر دوره ی پنج ساله تاخیر در اعمال سیاست های کوتاه مدت، احتمال اثربخشی و بازخورد مورد انتظار، افت و کاهش قابل توجهی خواهد داشت. علاوه بر آن، هزینه اعمال همان سیاست ها افزایش پیدا خواهد کرد. این تفاوت به دلیل تاثیر پارامتر توان باروری است که در گذار فعلی از پنجره جمعیتی در وضعیت بیشینه خود قرار دارد و با گذر زمان کاهش می یابد. لذا تغییر دیرهنگام در رفتار باروری بواسطه تاخیر در اعمال سیاست ها نتایج ضعیفتری به دنبال خواهد داشت.
One of the government's duties is to explore and measure the population distribution and construction from quantitative and qualitative point of view in order to plan strategic policies to control and managing the
society. To achieve such goal، future study methods for modeling dynamic systems can be used. The fluctuation of the dynamic model parameters and numerical results can be simulated and visualized using
proper simulation software to provide a clear view of the system for planners and executives. In this paper through such method، the effect of time which is presented as delay and acceleration of population policies implementation، on fertility rate and total population will be studied. The result of comparing three different statuses shows that for each 5 years delay in implementing short term policies، the probability of expected level of effectiveness will be decreased dramatically. Furthermore، the cost of implementing the same policies will be increased. This contrast is due to the effect of fertility factor which is currently estimated in its maximum level and will be declined as the time passes. Hence، the consequent of postponement in changing fertility behavior which is due to deferment in implementation of population policies will cause weaker results.
خلاصه ماشینی:
"در این مدل فرض بر این قرار گرفته است که حداکثر عمر افراد 120 سال بوده و جمعیت بالای این سن بسیار ناچیز میباشد و همچنین از میزان باروری و مرگ و میر ویژه سنی با توجه به آمارهای موجود برای محاسبه میزان جمعیت در هر سن استفاده شده است.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا به حال در کشور، به جهت اعمال سیاستهای بازدارنده، رفتار باروری در حال کاهش بوده است، اما درست در زمان حال از لحاظ ساختار جوان جمعیتی در مقدار بیشینه توان باروری قرار داریم.
نمودار 9 نمودار 10-توزیع جمعیت بر حسب گروههای عمده سنی کشور ایران از حدود سال 84 وارد پنجره جمعیتی شده است و در سالهای اول دهه نود جمعیت جوان آن در بالاترین سطح خود قرار دارد و بدیهی است که استفاده از این فرصت در گرو تعجیل در سیاستگذاری و برنامهریزی مربوطه میباشد.
از آنجا که علاوه بر کاهش شدید نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری، ایران در شرایط ویژهای از گذار جمعیتی یا پنجره جمعیتی میباشد، اتخاذ سیاستهای کوتاهمدت برای پیشگیری و یا مقابله با بحران از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که تلاش برای تغییر رفتار باروری در زمانی نتیجهبخش است که جمعیت کافی دارای توان باروری نیز در اختیار باشد و برآیند هر دو عامل بتواند تغییر مطلوب را حاصل نماید.
این کاهش نرخ رشد علیرغم اعمال سیاست، حاصل آن است که با اجرای دیرهنگام برنامهها، در واقع فرصت جمعیتی یعنی توان باروری که در سال 1391 در بیشترین مقدار خود بوده است، از دست رفته و جمعیت بارور کاهش داشته است."