چکیده:
عبدالعزیز بن سرایا الحلی ملقب به صفی الدین از شاعران بزرگ شیعی قرن هفتم است که در انواع قالب های شعری طبع آزمایی کرده است. از ویژگی های شعری او، روانی لفظ و زیبایی سبک است. او بعد از بوصیری، اولین کسی است که در بدیع شعر سروده وآن را در قالب یک فن در آورده است. حماسه های او شهرت بسیار دارد. علت کثرت اشعار حماسی در دیوان شاعر و شهرت آن، روحیهی جنگاوری وی و نیز مرگ مظلومانهی داییاش بوده است. محور اصلی این حماسه ها، فخر به خود و قومش است. وی در حماسه ها و فخریاتش سخت تحت تاثیر متنبی است و در سایر مضامین نیز از شاعران گذشته تقلید کرده است. میتوان گفت حماسه ها و فخریات شاعر از یکدیگر تفکیک ناپذیر است. شاعر در حماسه های خود از آیات و قصه های قرآنی بهره برده و تا حد زیادی مسائل مختلف جامعهی آن روزگار را در شعر خود به تصویر کشیده است. این مقاله به بررسی و کنکاش در بخشی از دیوان او یعنی حماسه ها پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
3- آثار وی برای وی علاوه بر دیوان اشعار آثار دیگری برشمرده اند که مهمترین آن ها عبارتند از: 1- العاطل الحالی و المرخص الغالی 2- الأغلاطی 3- درر النحور 4- صفوة الشعراء و خلاصة البلغاء 5- الخدمة الجلیلة (زرکلی،18:1980؛باشا،431:1400) 6- نتائج الالمعیة فی شرح الکافیة البدیعیة (قصیدهی میمیهای که در معارضه با برده سروده و در آن بیش از 140نوع از انواع محسنات بدیعی را ذکر کرده است)(الصفدی ،74:1998؛الحلی،5:1962) 4- ویژگی های شعری صفی الدین حلی صفیالدین علیرغم این که در اغراض و معانی و اسلوب از شاعران عصر عباسی تقلید می نمود، بنا به گفتهی هم عصران و ادیبان دورهاش، یکی از بهترین شاعران عصر مملوکی است.
» 5-2- استدلال های مثل گونه او با استدلال های مثل گونه اش، جایگاه غیر قابل دسترس خود را بیان می کند: أضحی یحاولنی العدو و همتی تعلو علی هام السماک الأعزل3 یروم إدراکی و تلـک عجیبة هل یمکن الزرزور صید الأجدل (همان:24) ترجمه: «دشمنان من در تلاش هستند تا بر من چیره شوند و حال آنکه همت من والاتر از ستارهی سماک اعزل است؛ و نیز درصددند تا به جایگاه من برسند و این امر موجب شگفتی من است؛ زیرا آیا امکان شکار چرغ شکاری برای سار وجود دارد؟» 5-3- تضمین معانی اشعار دیگر شاعران صفی الدین در حماسه سرایی به شدت تحت تأثیر متنبی است و گاه به معارضه با او میپردازد و گاه معانی و تشبیهات و تصاویر متنبی را دربرمی گیرد.