چکیده:
علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیت های تاریخی است و تداخل افق های زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا می کند و مورخان این ویژ گی ها را مرهون جامعه خود و شرایط حاکم بر جامعه جهانی اند. اگر اندوخته های فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آن ها، اعم از گفتاری، مفهومی، و نوشتاری، خلاصه شود و از علم تاریخ برداشتی پویا و متناسب با سیالیت زبان ارائه شود؛ با توجه به این که میراث فکری و معرفتی هر جامعه در قالب زبان آن تبلور می یابد، ترجمه متون تنها راهی است که امکان ارتباط و التقاط گفتمان های حاکم بر جوامع گوناگون را فراهم می کند و زمینه های برخورداری مخاطبان دیگر جوامع را از میراث فکری و معرفتی هر جامعه هموار می سازد. در حوزه معرفت تاریخی نیز، که گفتمان های علمی متکثر و مکاتب تاریخ نگاری متعددی روبه رشد نهاده و به خصوص از دهه های پایانی قرن بیستم در زمینه های روش شناسی و معرفت شناسی رویکردهای مختلفی متداول شده است، ترجمه پژوهش های جدید محققان تاریخ را در بهره گیری از میراث دیگر ملل یاری می دهد و امکان ارتقای شئون معرفتی تاریخ را فراهم می کند. نقش اثرگذار ترجمه پژوهش های مطرح در حوزه روش شناسی و معرفت شناسی تاریخی در تعامل و تکامل اندیشه مورخان، یعنی کسانی که نقش موثری در روند تحول علم تاریخ دارند، مسئله ای است که این مقاله به آن می پردازد.
History as a science is the outcome of integration of historians and reporting historical facts and includes the present and past time horizons. Present time horizon can be represented through knowledge، insight، historian’s methods and values. In fact، historians owe this not only to the society they live in، but also to the dominant circumstances in world community. Furthermore، if historians storage of knowledge and thought come to realize (are summarized) in their language and literature whether in oral، written or conceptual forms ،and if our understanding of the science of history is dynamic and in accordance with the fluidity of language، and since intellectual and cognitive legacy in every society is crystallized in form of language، translating texts is the only way that makes the connection and understanding of dominant dialogs in the society possible and pave the way for the societies to enjoy the intellectual and cognitive legacy of other societies. In the field of historical knowledge where multiple scientific dialogs and historiography schools have developed، and especially since in the last decades of twenty century when various approaches in the field of methodology and epistemology has become common practice، translating new studies in the field، helps history researchers in using and enjoying other societies legacies and provides means for enhancing the educational value (role) of history. The effective role of translating texts in the field of historical methodology and epistemology in interaction and development of historians’ thoughts and opinions (the interaction between the historians’ thought in the society of the source language and historians’ thought in the target language) as the people who have effective roles in the evolution of history as a science has been discussed in this article.
خلاصه ماشینی:
با ایـن اوصـاف ، نظـر بـه شـناوری مفهـوم گفتمان هم چنان که جامعه در شرایط خاص زمانی از فضایی گفتمـانی برخـوردار اسـت کـه کنش انسان ها و روابط متقابل آن ها را هدایت می کند، دستاوردهای معرفتی خاصی نیـز دارد پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ که این دستاوردها از دل نیازهای جامعه ، پیش فرض ها، و مبادی معرفتـی عالمـان آن جامعـه حاصل شده است .
با توجه به اهمیت ترجمۀ متون و ازجمله متون تاریخی در گشودن و گسترش افق های فکری حاکم بر جوامع و سرعت بخشیدن به روند توسعۀ علمی و به تبع آن توسعۀ اجتمـاعی و فرهنگی ، مقالۀ حاضر ضمن پرداختن به جایگاه معرفت شناسی و فایده مندی علوم انسانی ، پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ سازوکار تکوین و تحول علـم تـاریخ و جایگـاه آن را در برداشـتی سـاختاری و در پرتـو رهیافتی میان رشته ای بررسی می کند و میزان اهمیـت ترجمـه هـای تـاریخی اثرگـذار را در دگرگونی بستر معرفتی و روش شناختی این دانش به نقد می گذارد.
هم چنان که علم تاریخ از انضـمام مورخ با موضوعات گزینشی او حاصل می شود و افق های زمانی حال و گذشـته را بـه هـم می پیوندد تا معرفت تاریخی به دست آید، مورخ ـ مترجمان نیز با فضـای گفتمـانی جوامـع پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ دیگر مرتبط می شوند و واسطه ای در انتقال دستاوردهای معرفتی و پژوهشی مورخان دیگـر جوامع به جامعۀ خودی هستند.