چکیده:
گسترش شهرها و مناطق شهری پدیده ای آشنا در کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها دو عامل اصلی در بروز این پدیده است. وجود این عوامل باعث کم اثر شدن اقداماتی شده است که؛ به صورت قهری و جبری سعی در محدود نگه داشتن کران شهرها دارند. از این رو برنامه ریزان همواره به دنبال مدل هایی بوده اند که گسترش کاربری اراضی شهری را به خوبی شبیه سازی کند تا بتوان با برنامه ریزی صحیح از رشد نامتوازن شهرها و پیامدهای مشکل ساز آن جلوگیری نموده و توسعه را به سمت و سویی مطلوب هدایت نمایند. تا کنون مدل های زیادی برای شبیه سازی گسترش کاربری اراضی شهری پیشنهاد و آزمایش شده است. گرچه این مدل ها دارای تنوع زیادی هستند، صرف نظر از قدرت و دقت های حاصل شده، می توان گفت که بیشتر آنها بر شبیه سازی گسترش کاربری اراضی در اطراف یک شهر متمرکز بوده اند بنابراین، مدل های منطقه ای که محدوده های وسیع تر از یک شهر را در نظر بگیرند نادرند. در این تحقیق یک مدل عامل- مبنای نوین برای شبیه سازی گسترش کاربری اراضی شهری و مسکونی در شهرستان های قزوین و البرز به مساحت 1620 کیلومتر مربع واقع در استان قزوین ایجاد و پیاده سازی شده است. در این مدل، توسعه دهندگان زمین به صورت عامل هایی در نظر گرفته شده-اند که در منطقه به صورت مشخص به حرکت و کاوش می پردازند و شرایط نقاط مختلف را برای توسعه سنجیده، مطلوب ترین آنها را توسعه می دهند. محیط حرکت عامل ها سلولی است و عامل های مورد استفاده که به پنج دسته با سلایق و اهداف مختلف تقسیم شده اند ممکن است برای توسعه برخی سلول ها وارد رقابت شوند. علاوه بر این، نظر به ماهیت مکانی مساله، برای فراهم سازی بستر حرکت و جستجوی عامل ها و نیز جمع بندی و تحلیل نتایج به دست آمده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردیده است. برای سنجش عملکرد مدل از داده های مربوط به سال 1384 به عنوان ورودی مدل و از داده های سال 1389 به منظور ارزیابی نتایج استفاده شد. با تنظیم پارامترهای مدل، حداکثر میزان نزدیکی پاسخ های مدل به توسعه های حادث شده به دست آمد که بر مبنای شاخص کاپا به اندازه %17/78 محاسبه گردید. این نتایج نشان می دهد که دقت مدل در تخمین توسعه های صورت گرفته مناسب است و با توجه به ابعاد محیط شبیه سازی، مدل به خوبی توانسته است مناطقی را که دارای توسعه سریع شده اند تشخیص دهد.
خلاصه ماشینی:
"مدل عامل-مبنا قادر است با در نظر گرفتن توسعهدهندگان زمین بهعنوان عوامل هوشمند و پیادهسازی مواردی که در تصمیمگیری آنها نسبت به توسعۀ کاربری اراضی مؤثر است،تطابق خوبی با این مسأله ایجاد نماید و باتوجه به نتایج مناسبی که در شبیهسازی این پدیده کسب نموده به یکی از روشهای مهم،رایج و در حال رشد در زمینۀ مدلسازی و شبیهسازی کاربری اراضی تبدیل شده است )11:3002,.
با گسترش کاربردها،به تدریج ناکارآمدیهای اولیه بر طرف گردید و مدلهای عامل-مبنا در زمینههای مرتبط با مکان از جمله مدلسازی شهری و کاربری اراضی کاراییهای (2)- tnegA (3)- desaB-ytilanoitaR (4)- gninnalP epacsdnaL lacigoloeG (5)- gninnalP ytinummoC lanoigeR dna nabrU &%01402MSPG014G% موفقیتآمیزی از خود بروز دادند )0002,.
(6)- rettO (7)- rezteoT dna lbioL (8)- ykstereM dna rekraP (9)- tceffE-egdE no tnednepeD esU-dnaL detalumiS )EGDULS(seitilanretxE (10)- atamotuA ralulleC (11)- aneublaV ogeiD (12)- lanoigeR در همه تحقیقات یاد شده،با استفاده از قابلیتهای فراوان ساختار عامل-مبنا بخشی از رفتارهای انسانها در ارتباط با محیط که منجر به تغییر کاربری اراضی میگردد مدلسازی شده است.
(13)- smetsyS noitamrofnI lacihpargoeG (4)- snerroT dna nosneneB (15)- lleddaW با این مقدمه،سه معیار مهم که در این تحقیق برای مکانگزینی جهت گسترش کاربری اراضی شهری مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:ارزش زمین، دسترس و جذابیت.
باتوجه به غیر قابل اجتناب بودن این تغییرات،آگاهی از این روند برای هدایت آن به سمت و سوی مطلوب از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل تاکنون مدلهای زیادی برای شبیهسازی توسعۀ شهر و گسترش کاربری اراضی شهری ایجاد شده و مورد استفاده قرار گرفتهاند.
در این پژوهش مدلی عامل- مبنا توسعه داده شده و برای شبیهسازی گسترش کاربری اراضی شهری در محدودۀ اطراف شهر قزوین با مساحت 1620 کیلومتر مربع مورد آزمایش و ارزیابی قرار گرفت."