چکیده:
آیه 41 سوره انفال یکی از آیات مورد مناقشه مفسران فریقین است. اهلسنت بر این باور است که تخمیس در آیه، منحصر به غنائم جنگی است؛ درحالیکه شیعه به فراغنیمتی بودن خمس اعتقاد دارد. افزونبراین، درباره اصناف مذکور در آیه باور غالب اهلسنت بر این است که نام خدا تشریفاتی است و تنها سهم پیامبر’ را باور دارند. درباره مقصود از قرابت و اصناف سهگانه در آیه، دیدگاههای شیعه با اهلتسنن تفاوت ماهوی دارد؛ شیعه تمامی خمس را از آن خاندان پیامبر’ میداند؛ درحالیکه اهلتسنن تنها سهم ذوالقربی را برای بنیهاشم قرار میدهد. مقاله با نگاه تطبیقی و مقارن به بررسی این مسائل میپردازد.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر، این سؤال در بین مفسران شیعه و سنی مطرح است که آیا طرح اصناف ششگانه در آیه موجب تقسیم خمس به شش قسمت است، یا اینکه برخی از این اصناف تشریقاتی است و سهمشان به دیگری منتقل میشود؟ همچنین اینکه مقصود از قرابت در آیه، قرابت با کیست؟ قرابت با غانم یا پیامبر’، و نیز آیا سیادت و انتساب به پیامبر در اصناف سهگانه اخیر شرط است؟ این مقاله بر آن است تا دیدگاههای فریقین درباره این آیه شریفه را بررسی و به بخشی از شبهات مطرح دراینباره پاسخ دهد.
» (طباطبایی، بیتا: 9 / 91) دروزه، از مفسران اهلتسنن معاصر که قرآن را براساس ترتیب نزول تفسیر کرده است، در زمینه تشریع حکم خمس مینویسد: «این آیه گرچه درباره غنائم جنگ بدر نازل شده است، اما شیوه تشریع بهطور مطلق آمده است تا حکم مستمر همه غنائم را بیان کرده باشد.
(قرطبی، 1364: 8 / 1) تغییر در مفاد غنیمت در اینکه مورد نزول «ماغنمتم»، جنگ بدر و تقسیم غنائم آن است، جای بحث و گفتگو نیست؛ بحث در این است که آیا مراد از غنیمت تنها غنائم جنگی است، یا دیگر مغانم را نیز شامل میشود؟ و اگر به فرض مربوط به جنگ باشد، آیا میتوان در آیه تصرف و آن را تضییق نمود یا توسعه داد؟ اگر بتوان چنین تصرفی کرد، باید گفت حق با مفسران شیعه است؛ وگرنه باید پذیرفت سخن اهلسنت به واقع نزدیکتر است.