چکیده:
دولت ایران در ماههای اخیر،در مورد فعالیتهای هستهای خود،چالشهایی حقوقی با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته است.این چالشها،نتیجهء صدور دو قطعنامهء شدید اللحن شورای حکام آژانس در مورد ایران و امضای بیانیهء چهارجانبه میان ایران،انگلستان،فرانسه و آلمان در تهران،در فاصله زمانی میان صدور دو قطعنامه شورای حکام آژانس بوده است.
این سه سند مهم حقوقی بین المللی و متعاقب آن،مسأله الزامی بودن الحاق ایران به پروتکل معروف به پروتکل 2+93،موجب چالشهای حقوقی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی شه است. چالشهایی که امکان داشت ایران را درگیر یک بحران مهم بین المللی کند،اما اعلام آمادگی ایران برای اجرای قطعنامهها و تصمیمات فوق الذکر که نتیجه یک دیپلماسی فعال و کار آمد بود،توانست ایران را از این تنش رهایی بخشد.
بررسی موضوع،نیازمند تجزیهوتحلیل نکات زیر است:
1-آشنایی با آژانس بین المللی انرژی اتمی
2-حقوق حاکم بر آژانس
2-1.اساسنامهء آژانس
2-2.موافقتنامهء پادمان میان ایران و آژانس
2-3.معاهدهء منع گسترش سلاحهای هستهای
3-قطعنامه شورای حکام آژانس مورخ سپتامبر 2003
4-بیانیهء مشترک تهران مورخ 30/7/82
5-قطعنامهء شورای حکام مورخ نوامبر 2003
6-ارزیابی کلی
خلاصه ماشینی:
"5. قطعنامهء شورای حکام مورخ نوامبر 20035-1:زمینههای صدور قطعنامه پس از صدور بیانیهء مشترک تهران و اعلام موضع رسمی ایران مبنی بر آمادگی جهت همکاری صمیمانه و مجدانه با آژانس و امضای پروتکل الحاقی،سازمان انرژی اتمی ایران، گزارش مفصل و جامعی در مورد کلیهء فعالیتهای هستهای ایران،تسلیم دبیر کل آژانس نمود.
5-2:متن قطعنامهء1شورای حکام الف)با در نظر گرفتن قطعنامهء مصوب شورای حکام در تاریخ 21 شهریور 1382 که طی آن شورا نسبت به کوتاهیهای جمهوری اسلامی ایران در ارائه گزارش درباره مواد،تأسیسات و فعالیتهایی که ایران جهت پایبندی به توافقنامهء خود برای پادمانهای هستهای موظف به گزارش آنها بود،ابراز نگرانی کرد و تصمیم گرفت که:برای تضمین راستی آزمایی(بازرسی و تأئید)آژانس بین المللی انرژی اتمی از تغییر نیافتن موارد استفاده از مواد هستهای و برای جبران تمام کوتاهیهایی که از سوی ایران که مورد شناسایی آژانس قرار گرفتهاند،اتخاذ کلیهء اقدامات لازم از سوی ایران تا 9 آبان 1382 امری لازم و ضروری است.
8)تصمیم میگیرد در صورت معلوم شدن کوتاهیهای جدی بیشتر ایران در آینده، شورای حکام بلافاصله تشکیل جلسه خواهد داد تا با توجه به شرایط و راهنماییهای مدیر کل،تمام انتخابهای ممکن را مطابق با اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی و توافق نامهء پادمانهای هستهای مورد بررسی قرار دهد.
متعاقب بیانهء مشترک تهران،دبیر کل آژانس گزارش نسبتا جامع و مثبتی در مورد فعالیتهای هستهای ایران به شورای حکام آژانس ارائه داد،که در این مرحله،چالشهای حقوقی گستردهای میان کشورهای عضو شورا،بویژه ایالات متحده امریکا،کانادا و ژاپن از یکسو و انگلستان و فرانسه و آلمان از سوی دیگر،پیش آمد،که باز میرفت تا یک سلسله اقدامات مثبت انجام شده به منظور امحای تقابل و استقرار مجدد تعامل را بینتیجه سازد."