چکیده:
حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا که از زمستان ١٣٨٩ آغاز و ادامـه دارد، منجربه سقوط سه دولت در تونس ، مصر و لیبی و همچنـین بـی ثبـاتی در کشـورهایی چون بحرین ، یمن ، سوریه ، اردن ، عربستان سعودی و کویت گردیده است . درپـی ایـن تحولات ، مشخص شد نظریه هـا و مفـاهیم علـم سیاسـت نتوانسـتند ایـن حـوادث را پیش بینی نمایند و نظریه پـردازان دربـاره ماهیـت ، علـل و پیامـدهای آن دچـار نـوعی سردرگمی هستند. در این مقاله ، تلاش می شود با استفاده از مفاهیم و نظریه های علـوم سیاسی ، شناخت مناسبی از این تحولات به دست داده شود.
Recent events in Middle East and North Africa which has started since winter of 1389 and continues till now، has led to collapse of three states in Tunisia، Egypt، and Libya and caused instabilities in Bahrain، Yemen، Jordan، and Saudi Arabia، and Kuwait. Theories and concepts of political science couldn’t predict these events and theorists are mixed up about their nature، causes and consequences. This article tries to analyze events by concepts and theories of political science.
خلاصه ماشینی:
کلیدواژه ها: حوادث ٢٠١١ خاورمیانه ، ماهیت ، علت /دلیـل ، مفـاهیم و نظریـه هـا، علوم سیاسی ، دگرگونی خشونت / مسالمت آمیز ______________________________________________________________ * دانشیار علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی ** دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای فصلنامه مطالعات راهبردی سال پانزدهم شماره اول بهار ١٣٩١ شماره مسلسل ٥٥ مقدمه تحولات کشورهای عربی با خودسوزی جوان تحصـیلکرده دسـت فـروش تونسـی در روز جمعه ١٧ دسامبر ٢٠١٠، (٢٠ آذر ١٣٨٩) آغاز گردید و به اعتراض های گسترده تبدیل شد کـه به سقوط رژیم بن علی در تونس در ١٤ ژانویـه ٢٠١١ (٢٥ دیمـاه ١٣٨٩) انجامیـد.
دهشیار با اتخـاذ رویکـرد تـاریخی سـعی در تحلیل وقایع جهان عرب می نماید و چنین نتیجه گیری می کند که ناتوانی دولت هـای عربـی در ایجاد محیط انسانی برای زیست توده ها در دوره های مختلف تاریخی ، وابستگی سنگین آنها به قدرت های غربی ، نقش کارساز کشورهای بزرگ در سمت و سو دادن به سیاست های رهبـران عرب ، دامنه دار بودن فقر اقتصادی ، شکاف های روزافزون طبقـاتی و گسـترش زیانبـار فرهنـگ غربی ، از جمله عوامل حضور مردم در صحنه است .
با توجه به ویژگی های مفاهیم ذکرشده ، تحولات کشورهای تونس و مصر را نمی تـوان قیـام ، شورش و یا آشوب نامید، چرا که ایـن تحـولات مبتنـی بـر اهـدافی مشـخص بـوده و فراتـر از اعتراض های شخصی و محلی ، خواهان تغییر نهادهای سیاسی و اجتماعی بودند.