چکیده:
امیرمعزی از شاعران بزرگ و مشهور خراسان است که به ادب عربی ارادت می ورزید؛ به همین دلیل بسیاری از مضامین شعری خود را چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم از طریق شاعران پیش از خود، از ادب عرب اخذ کرده و در تعدادی از قصاید خود، طرح کلی و ساختار عمومی و مضامین و تصاویر شعری قصاید عربی جاهلی را رعایت کرده است. هدف مقاله حاضر، این است که با بررسی دو قصیده و ابیاتی چند از دیگر قصاید تاثیرپذیری او را از معلقه امروءالقیس و مضامین و مفاهیم و تصاویر شعری او نشان دهد.
Amir Moezzi is one of the famous poets of Khorasan who had honored Arabic literature as well. That’s why he has used Arabs’ contents and words in his poetry، directly or indirectly. The present article tries to survey two poems and some verses of Amir Moezzi and the influence of Emro’-al-Qeis on his poetry.
خلاصه ماشینی:
"قصیدۀ بعدی،قصیدهای است با مطلع زیر: {Sچون کرد پیشاهنگ را در زیر محمل ساربان#بر پشت پیش آهنگ شد از خیمه شمع کاروانS}(معزی،1385:574 ب 1) این قصیده دارای 27 بیت است و مانند معلقۀ امروء القیس با توقف شاعر بر اطلال وآثار خانۀ محبوب و یاد ایام وصال شروع شده است: {Sآن چون مه نو کاسته چون گلبن پیراسته#همچون بهشت آراسته،روشن چون خرم بوستان#صافی تن او نسترن بویا بر او یاسمن#نازان قد او نارون رنگین لب او ناردان#آن مایۀ حسن و لطف چون در پاک اندر صدف#چون آفتاب اندر شرف در مهد عالی شد نهانS}(همان،ص 574،ابیات 4-2) معزی در ادامۀ قصیده،معلقۀ امروء القیس،بیتی را به بیقراری خود از فراقمعشوق اختصاص داده است: {Sجان و دلم در تاب شد چشم ترم پر آب شد#آن ماه در جلباب شد امید ببریدم ز جانS}(همان،ص 574،ب 5) همچنان که امروء القیس در معلقۀ خود،بعد از ذکر جدایی و گریه بر آثار معشوق خود،بیتی را به توصیف شتر اختصاص داده،معزی نیز در این قصیده به همان شیوه اقدام کردهاست: {Sکردم سر راه جمل از خون دیده خاک حل#تا همچو اشتر در وحل عاجز بماند کاروان#آن نافۀ دلخواه من در زیر مهد ماه من#بگذشت تیز از آن من چون بر سر آتش دخان#هودج فراز کوه تن در هودج آن سیمین ذقن#من پیش هودج گام زن چون بندگان بسته میانS}(همان،ص 574،ابیات 8-6) معزی در ادامۀ قصیده،مثل معلقۀ امروء القیس،در فراق یار ابیاتی را به توصیف شبو آوارگی و بیخانمانی خود اختصاص داده است: {Sتا بر سر راه ای عجب پیش آمده در تیره شب#دیدم یاری با تعب مهمانی جان با فغان#مار اندر او ببریده دم عقل اندر او ره کرده گم#گور اندر او فرسوده سم از بیم شیران ژیانS}(همان،ص 574،ابیات 9-1) ب-تأثیرپذیری مضمونی تقلید معزی از ساختار شعر بدوی امروء القیس بهطور طبیعی به وجود مضامینمشترکی میان شعر او و امروء القیس منجر شده است که ازجملۀ آنها میتوان به موارد زیراشاره کرد: {Sفری سمند تو کاندر نبرد گردش اوست#چو گاه سیل ز کهسار گردش جلمودS}(هان،ص 120،ب 35) یا: {Sاسب او کوهی از پیکر که چون جنبان شود#باد پیش جنبش او کرد نتواند گذر#گاه بشتابد ز پستی سوی بالا چون سحاب#گاه بگراید ز بالا سوب پستی چون مطرS}(همان،ص 263:ابیات 32-31) ابیات مذکور یادآور بیت زیر از معلقۀامروء القیس است: {Sمکر مفر مقبل مدبر معا#کجلمود صخر السیل من علS}(زوزنی،1997 م:84) یا: {Sای ساربان منزل مکن جز در دیار یار من#تا یک زمان زاری کنم بر ربع و اطلال و دمنS}(معزی،1385:524 ب 1) بیت بالا درست هممضمون با بیت زیر از معلقۀ امروء القیس است: {Sفقا نبک من ذکری حبیب و منزل#بسقط اللوی بین الدخول فحوملS}(زوزنی،1997 م."