چکیده:
مقدمه: جمعیت شناسان همواره در پی شناسایی عوامل موثر بر رشد جمعیت بوده اند تا با شناسایی این عوامل، رشد جمعیت را تحت کنترل درآورند. جمعیت و مسائل مربوط به آن، از جمله مسائل چند بعدی و پیچیده جوامع انسانی است که هم تحت تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... است و هم بر آن تاثیرگذار است. قطعیت و ثبات در مسائل جمعیتی، نظیر باروری، کاربرد چندانی ندارد و برای تعیین ابعاد آن نمی توان از یک علت خاص استفاده کرد و از طرف دیگر رابطه علی ثابت و همیشگی بین متغیرهای آن وجود ندارد. ممکن است علت خاصی در زمانی خاص باعث افزایش میزان باروری باشد و در یک زمان دیگر، آن علت جای خود را به علت یا علل دیگری بدهد. روش: این مقاله با هدف بررسی ارتباط بین شاخص های بهداشتی و درمانی و آموزشی با باروری کل در استان های کشور انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی استان های کشور تشکیل می دهند. با بهره گیری از مدل TOPSIS، ابتدا استان های کشور را از نظر میزان باروری کل رتبه بندی شده و بعد از آن وضعیت بهداشتی و آموزشی هر استان رتبه بندی می شود. درنهایت هم بستگی بین رتبه های بهداشتی و آموزشی با سطح باروری کل تعیین شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد 1ـ بالاترین میزان باروری کل، مربوط به استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و هرمزگان است و کم ترین این میزان به استان های مازندران و تهران و گیلان تعلق دارد. 2ـ استان های تهران و خراسان رضوی و مازندران اولین رتبه های استانی را از نظر برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی دارا هستند و پایین ترین رتبه ها مربوط به استان های آذربایجان شرقی و اردبیل و آذربایجان غربی است. 3ـ بیش ترین میزان برخورداری استان ها از نظر شاخص های آموزشی به استان های گیلان و تهران و همدان تعلق دارد و کم ترین میزان آن مربوط به استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. ۴- با توجه به ضریب هم بستگی، میان متغیرهای آموزشی و بهداشتی و درمانی با باروری کل رابطه مثبت و معناداری وجود ندارد. نتایج: نتیجه نهایی نشان می دهد که ضریب هم بستگی بین شاخص های بهداشتی و میزان باروری کل برابر با 170/0- و همچنین ضریب هم بستگی بین شاخص های آموزشی و سطح باروری کل برابر با 169/0- است. مقدار p نیز بین شاخص های بهداشتی و درمانی و آموزشی با میزان باروری کل به ترتیب برابر با 370/0 و 373/0 بوده که از 05/0 بزرگ تر است. پس درنهایت فرضیه صفر تایید می شود و بین شاخص های آموزشی و بهداشتی با متغیر باروری کل رابطه ای وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل رابطۀ بین شاخصهای بهداشتی و آموزشیبا سطح باروری در استانهای کشور صفر قائد رحمتی{o*o}،فاطمه السادات حسینی{o**o} مقدمه: جمعیتشناسان همواره در پی شناسایی عوامل مؤثر بر رشد جمعیت بودهاند تا با شناسایی این عوامل،رشدجمعیت را تحت کنترل درآورند.
روش:این مقاله با هدف بررسی ارتباط بین شاخصهای بهداشتی و درمانی و آموزشی با باروری کل دراستانهای کشور انجام شده است.
کاهش باروری در ایران در تمامی استانهای کشور و مناطق شهری وروستایی صورت گرفت و با وجود زمینههای متفاوت اقتصادی و اجتماعی در استانهایکشور،هنوز تحلیل رابطۀ بین شاخصهای بهداشتی و آموزشی با سطح باروری دراستانهای کشور صورت نگرفته است.
وضعیت شاخصهای بهداشتی در استانهای کشور (به تصویر صفحه مراجعه شود)با توجه به جدول 2،رتبههای اول از نظر شاخصهای بهداشتی و درمانی مربوط بهاستانهای تهران و خراسان رضوی و مازندران است و استانهای آذربایجان شرقی،اردبیل،آذربایجان غربی کمترین رتبه را دارند.
وضعیت شاخصهای آموزشی در استانهای کشور (به تصویر صفحه مراجعه شود) تحلیل رابطۀ وضعیت باروری استانها و شاخصهای آموزشی و بهداشتی براساس جدول 4،آزمون فرضیۀ همبستگی بین متغیرهای آموزشی و بهداشتی و متغیرباروری کل،از طریق آزمون اسپیرمن محاسبه شده است.
وضعیت باروری کل با شاخصهای آموزشی و بهداشتی در استانهای کشور (به تصویر صفحه مراجعه شود) بحث در همۀ دنیا تلاش بر این است که مرگومیر کاهش یابد و با کاهش آن نیز معمولا رشدجمعیت افزایش مییابد.
این مطالعه بعد از رتبهبندی استانهای کشور باتوجه به شاخصهای آموزشی و بهداشتی و همچنین باروری کل هر استان و همبستگیمیان متغیرها،به نتایج زیر رسیده است: 1-بالاترین میزان باروری کل مربوط به استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبیو هرمزگان است و کمترین این میزان به استانهای مازندران و تهران و گیلان تعلق دارد."