چکیده:
یکی از آثار ارزشمند در حوزه تشیع در هند، اثری است تحت عنوان آیینه حقنما تالیف نجفعلی فیضآبادی. آیینه به انگیزه پاسخگوئی به اظهارات آقا احمد بهبهانی در کتاب مرآتالاحوال جهاننما و در رساله تنبیهالغافلین به رشته تحریر در آمد. در این دو اثر و عمدتا در مرآتالاحوال، آقا احمد شبهاتی را در باره توان علمی و قدرت اجتهاد سید دلدارعلی نصیرآبادی، تنها مجتهد آن روزگار در هند، وارد کرد و آشکارا از ضعف علمی برخی علمای دیگر هندی سخن گفت. آیینه در رد اظهارات آقا احمد به تالیف در آمده است.
One of the valuable works on Shi'ism in India is Āiine-ye Haqnomā(Truth-Revealing Mirror) by Najaf-Ali Fayzābādi. This book was written in response to Aqā Ahmad Behbahāni's remarks in his Merāt-al-Ahwāl-e Jahān-nomā and the treatise entitled Tanbih-al-Ghāfelin. In both of these works, Aqā Ahmad expresses doubts regarding the scientific competence and jurisprudential judgment (Ijtihād) of Sayyed Ali Nasirābādi, the only mojtahid of the time in India, openly denouncing the scientific mediocrity of a number of other Indian ulamā. Aiine has been written by way of rejecting Ahmad Aqā's statements.
خلاصه ماشینی:
"تبصرۀ سادسه در بیان اینکه چون به سبب مساعی جمیلۀ آن جناب واجب التعظیم بودن نائبان ائمۀ معصومین که شمع شبستان راه یقیناند در نظر خلایق ثابت گردید،برخی از ناواقفان که احداث السن بودهاند و از حقیقت حال کما هی آگاه نبودهاند،گمان کردند که این تعظیم علم و زوار و سکنۀ مشاهد مشرفه از قدیم الایام اولی و مستحسن بوده و در این مرحله افراط و تفریط را به کار برده، جاهل و عالم و صالح و طالح را در یک سلک کشیدند و همۀ واردین این بلاد را علامۀ وقت و مجتهد علی الاطلاق قرار دادند و ندانستند که علمایی که تقلید و انقیاد آنها واجب و منحتم است کداماند و آنها که در لباس علم درآمده تشبیه به علما نمودهاند کدام و چون مطمح نظر اکثر واردین الا من شذ ادخار ذخارف دنیویه و تسخیر قلوب امرا بوده و هم مشاهده کردند که اهالی این دیار بنا بر فقدان قوت ممیزه هرکسی را که وارد این بلاد شود،مجتهد مطاع میدانند و کلامش را وحی منزل میانگارند،لاجرم صرفۀ خود را در این دیدند که به اظهار مرتبۀ اجتهاد و ابراز فتاوای غریبۀ عجیبه بازار خودفروشی را گرم سازند و به خیال اینکه آنچه جناب سیدنا و مولانا-دام ظله-را از اعتبار و مدارج اشتهار حاصل شده همین سفارش علمای مشاهد مشرفه است،پس ما خود را چرا به منزلۀ اصل قرار داده،مرجع خلایق نسازیم؟و حال آنکه اگر خطی از تقوا و پرهیزگاری و خوف جناب باری داشتندی بایستی که مساعی جمیلۀ آن جناب را در باب احیای دین ترویج مذهب ائمۀ معصومین به رأی العین مشاهده نموده،رهین منت و احسان ملازمان میشدند..."