چکیده:
رواداری عامل پویایی، بالندگی و رشد اندیشههای مختلف است و باعث بالا بردن ظرفیت پذیرش و تحملعقاید مختلف جامعه در معرض تضارب آرا میشود. رواداری مذهبی و شکیبایی در برابر ادیان و مذاهب مختلف، جامعه را به سمت پویایی و نشاط علمی پیش میبرد. در قرن چهارم هجری، که به عصر شکوفایی فرهنگی و تمدنی اسلام و یا به تعبیری رنسانس اسلامی مشهور است، رواداری مذهبی یکی از موارد برجسته است. در سایه رواداری مذهبی و دوری از تعصب است که اندیشههای مختلف و گاهی متضاد اجازه ظهور پیدا میکنند و زمینه شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی فراهم میشود. در این مقاله، پس از اشاره به معنای رواداری، و پیشینه آن در فرهنگ و تمدن اسلامی، ابعاد رواداری مذهبی و تاثیر آن در گسترش تمدن، فرهنگ و علوم اسلامی بررسی خواهد شد.
Tolerance is the reason for mobility, development and growth of different ideas and causes to enhance capacity of acceptance and toleration of different opinions confronting various views. Religious tolerance and forbearance toward different religions and denominations advance community to dynamism and scientific vitality. In the fourth century of Hegira, being well known to Islamic Renaissance, religious tolerance is one of the highlights. It is because of tolerance that different ideas can emerge and Islamic culture and civilization develop. In the paper, first it is refered to the meaning of tolerance and its history in Islamic culture and civilization, then dimensions of religious tolerance and its impact on the the development of civilization, culture and Islamic Studies have been studied.
خلاصه ماشینی:
در قرن چهارم هجری، که به عصر شکوفایی فرهنگی و تمدنی اسلام و یا به تعبیری رنسانس اسلامی مشهور است، رواداری مذهبی یکی از موارد برجسته است.
در سایه رواداری مذهبی و دوری از تعصب است که اندیشههای مختلف و گاهی متضاد اجازه ظهور پیدا میکنند و زمینه شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی فراهم میشود.
نداشتن تعصب مذهبی و در پیش گرفتن سیاست رواداری مذهبی، در این دوره از جمله اموری است که زمینه تحقق رنسانس اسلامی را فراهم کرد.
تحصیل علما و دانشمندان هر دو فرقه در مدارس و حوزههای علمیه یکدیگر، برپایی مجالس بحث و مناظره میان عالمان هر دو فرقه، از نمونههای بارز رواداری علمی و آموزشی میان شیعیان و اهل سنت در این دوره تاریخی است.
این خود حاکی از این است که حضور در مجالس درسی یکدیگر در آن زمان معمول بوده که این یکی از راههای رواداری علمی میان علمای شیعه و اهل سنت محسوب میشود.
تشکیل میشد، بسنده نکرده، بلکه در حلقههای درسی بسیاری از علمای بزرگ اهل سنت نیز حضور مییافت که این خود گونهای از رواداری علمی میان علمای شیعه و اهلسنت محسوب میشود.
رفتار به دور از تعصب مذهبی آلبویه با پیروان ادیان و مذاهب، به شکوفایی دانش و فرهنگ در این حکومت منجر شد و عصر رنسانس اسلامی و شکوفایی فرهنگی جهان اسلام را به ارمغان آورد؛ عصری که قرنهاست جهان اسلام از ثمرات آن بهرهمند میشود و شاید بتوان گفت چنین عصری برای مسلمانان در حد یک رؤیا باقی مانده و دیگر هیچ وقت محقق نشده است.