چکیده:
قراردادهای سوآپ به عنوان یکی از ابزارهای مشتقه در بازارها ی مالی اهمیت فراوانی داشته و استفاده
وسیعی در بازار مالی دارد، یکی از مهمترین آنها سوآپ کالا است. از آنجا که بازار مالی در ایران در حال
گسترش است، مطابق مقررات بازار سرمایه ایران، لازم است تمام ابزارهای مورد استفاده در بازار از دید
فقهی مورد تایید باشد. مقاله پیشرو به روش توصیفی - تحلیلی و اسنادی، ضمن بررسی موضوع شناسی و ضرورت استفاده از سوآپ کالا، در بازار سرمایه ایران، به بررسی فقهی - حقوقی این معامله می پردازد. بر این اساس بعد ازمقایسه قراردادهای معاوضه و بیع، ماهیت معاوضه که نزدیکترین قرارداد به سوآپ کالا است ، در فقه و حقوق بررسی و اثبات شده که معاوضه عقدی مستقل از بیع بوده و با مواز ین فقه ی انطباق دارد ؛ اما لازم است آنچه مورد معاوضه قرار می گیرد بهصورت شخصی یا امری کلی فی الذمه موجود باشد. در مقاله پیشرو بیان شده که آنچه در سوآپ کالا مبادله می شود خارج از ضوابط معاوضه و بیع است. در ادامه بیان شده که سوآپ کالا را از راه تعهد در برابر تعهد نیز نمی توان تصحیح کرد؛ زیرا مبتلا به رباست.
Swap contracts as derivative instruments have a great significance and are used widely in financial markets that commodity swap is one of them. Since Iran’s financial market is broadening، according to the regulations of Iran’s capital market، all of the instruments should be accepted by sharia’ rules. This paper using descriptive-analytical methodology in addition to recognition of the subject and the necessity of using commodity swap in Iran’s financial market، studies this contract from the fiqh-law viewpoint. On this base، after comparing swap and sale contracts، the nature of swap that is the nearer contract to commodity swap is studied in fiqh and law and is proven that swap is an independent contract from sale contract and is in accordance with fiqh rules، but the thing that is exchanged should be personal or a general thing on due. This paper recognizes the thing exchanged in commodity swap is out of the rules of swap and sale contract. It is also noted that the commodity swap cannot be corrected through obligation versus obligation، since It suffers from riba