چکیده:
ﻣﻮﻻﻧﺎ وﻇﻴﻔﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺨﺸﻬﺎی ﻣﻬﻤﻲ از رواﻳﺘﻬﺎی داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪة ﮔﻔﺘﮕﻮﻫـﺎ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺧﺎﺻـﻲ ﻧـﺪارد؛ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺎﻧﻲ دﻳﮕـﺮ، ﻳﻜـﻲ از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن داﺳﺘﺎن ﻳﺎ ﺧﻮد راوی در ﻟﺤﻈﻪﻫﺎی ﻋﺎﻃﻔﻲ و ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﻣﻲﭘﺮدازد و از اﻳﻦ راه، ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎی داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻫـﻢ ﭘـﺮده از ﻣﺤﺘﻮای ﺿﻤﻴﺮ ﺧﻮدآﮔﺎه ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﻣﻲدارد ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃـﻼع ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ، ﺗﻚﮔﻮﻳﻴﻬﺎی ﻣﺜﻨـﻮی ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد. ﺗـﻚﮔـﻮﻳﻲ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻫـﺪف ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه، ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺷﻜﻞ زﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع: 1( دروﻧﻲ 2( ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ و 3( ﺣـﺪﻳﺚ ﻧﻔﺲ ﻳﺎ ﺧﻮدﮔﻮﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد.331 ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺗﻚﮔﻮﻳﻲ در ﺗﺒﺪﻳﻞ زاوﻳﺔ دﻳﺪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﻪ دروﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ دارد و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮة اﺻﻠﻲ رواﻳﺖ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎﻣﻞ دارد ﻛﻪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮن رواﻳﺖ ﻛﺎﻣﻼﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره 12،ﭘﺎﻳﻴﺰ 7831 ﺑﺎز و از زاوﻳﺔ دﻳﺪ داﻧﺎی ﻛﻞ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ زاوﻳﺔ دﻳﺪ و ﻛﺎﻧﻮن رواﻳﺖ ﺧـﻮد را ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزد. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮة ﺳﻨﺪﻛﺎوی ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ – ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ اراﺋﻪ داده ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻚﮔﻮﻳﻲ در ﻣﺜﻨـﻮی ﺑـﻪ ﻧﮕـﺎرش درآﻣﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻃﺐ ذﻫﻨﻲ ﮔﺎه ﺟﻨﺒﺔ ﻋﻴﻨـﻲ دارد و ﮔـﺎه ﺗﺠﺮﻳـﺪی و ﺧﻴـﺎﻟﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻔﺲ ﻳﻜﻲ از ﻗﻮای دروﻧﻲ ﺧﻮد را ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل5، ﺷﻤﺎره12،ﭘﺎﻳﻴﺰ 7831 ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ آن ﻣﻲﭘﺮدازد؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻤﺴﺮ اﺳﺘﺎد ﻣﻜﺘﺒـﻲ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺟﺎﻣـﺔ ﺧـﻮاب اﺳﺘﺎد را ﭘﻬﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﻲ ذﻫﻨﻲ و ﺗﺠﺮﻳﺪی و ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ: ﮔﻔـﺖ اﻣﻜـﺎن ﻧـﻪ و ﺑـﺎﻃﻦ ﭘـﺮ ز ﺳـﻮز ـ ـ ـــ ـ ﺟﺎﻣﻪ ﺧـﻮاب آورد و ﮔـﺴﺘﺮد آن ﻋﺠـﻮز ور ﻧﮕــﻮﻳﻢ ﺟــﺪ ﺷــﻮد اﻳــﻦ ﻣــﺎﺟﺮا ﮔــــﺮ ﺑﮕــــﻮﻳﻢ ﻣــــﺘﻬﻢ دارد ﻣــــﺮا ـ ـ ـ ـ آدﻣـــﻲ را ﻛـــﻪ ﻧﺒﻮدﺳـــﺘﺶ ﻏﻤـــﻲ ﻓـــﺎل ﺑـــﺪ رﻧﺠـــﻮر ﮔﺮداﻧـــﺪ ﻫﻤـــﻲ ان ﺗﻤﺎرﺿـــ ـﺘﻢ ﻟـــ ـﺪﻳﻨﺎ ﺗﻤﺮﺿـــ ـﻮا ـ ـ ـ ﻗــــﻮل ﭘﻴﻐﻤﺒــــﺮ ﻗﺒﻮﻟــــﻪ ﻳﻔــــﺮض ﻓﻌــﻞ دارد زن ﻛــﻪ ﺧﻠــﻮت ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﮔـــﺮ ﺑﮕـــﻮﻳﻢ او ﺧﻴـــﺎﻟﻲ ﺑـــﺮ زﻧـــﺪ ﺑﻬ ـﺮ ﻓ ـﺴﻘﻲ ﻓﻌ ـﻞ و اﻓ ـﺴﻮن ﻣ ـﻲﻛﻨ ـﺪ ــ ـ ـ ــ ﻣــﺮ ﻣــﺮا از ﺧﺎﻧــﻪ ﺑﻴــﺮون ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ــ ــ ــ )ﻣﻮﻟﻮی،6731: 3/7751 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ( ﺧﻮدﮔﻮﻳﻲ راوی را در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺜﻨﻮی ﻛﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﭼﻬﺮة ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ را در ﭼـﺸﻤﺎن ﻳﺎر دﻳﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ و در ﻗﺎﻟﺐ اﺑﻴﺎت زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮد: ﻫـــﻴﭻ ﻣـــﻲﻧﻨﻤـــﻮد ﻧﻘـــﺸﻢ از ﻛـــﺴﻲ ﻧﻔﺶ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻦ ﺟـﺴﺘﻢ ﺑـﺴﻲ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛـﻮ ﭼﻴـﺴﺖ و ﻛﻴـﺴﺖ ﮔﻔــﺘﻢ آﺧــﺮ آﻳﻨــﻪ از ﺑﻬــﺮ ﭼﻴــﺴﺖ آﻳﻨــﻪ ﺳــﻴﻤﺎی ﺟــﺎن ﺳــﻨﮕﻲ ﺑﻬﺎﺳــﺖ آﻳﻨـــﻪ آﻫـــﻦ ﺑـــﺮای ﭘﻮﺳﺘﻬﺎﺳـــﺖ روی آن ﻳـ ـﺎری ﻛـ ـﻪ ﺑﺎﺷـ ـﺪ زان دﻳـ ـﺎر ـ ـ ـ ـ آﻳﻨـ ـﻪ ﺟـ ـﺎن ﻧﻴـ ـﺴﺖ اﻻ روی ﻳـ ـﺎر ـ ـ ــ رو ﺑـــﻪ درﻳـــﺎ ﻛـــﺎر ﺑﺮﻧﺎﻳـــﺪ ز ﺟـــﻮ ﮔﻔـــﺘﻢ ای دل آﻳﻨـــﻪ ﻛﻠـــﻲ ﺑﺠـــﻮ درد، ﻣـــﺮﻳﻢ را ﺑـــﻪ ﺧﺮﻣـــﺎﺑﻦ ﻛـــﺸﻴﺪ زﻳﻦ ﻃﻠﺐ ﺑﻨﺪه ﺑـﻪ ﻛـﻮی ﺗـﻮ رﺳـﻴﺪ ﺷـــﺪ دل ﻧﺎدﻳـــﺪه ﻏـــﺮق دﻳـــﺪه ﺷـــﺪ دﻳ ـﺪة ﺗ ـﻮ ﭼ ـﻮن دﻟ ـﻢ را دﻳ ـﺪه ﺷ ـﺪ ــ ـ ـــ دﻳـﺪم اﻧـﺪر ﭼـﺸﻢ ﺗـﻮ ﻣـﻦ ﻧﻘـﺶ ﺧـﻮد ـ ـ ــ ـ ـ آﻳﻨـــﻪ ﻛﻠـــﻲ ﺗـــﻮ را دﻳـــﺪم اﺑـــﺪ در دو ﭼـــﺸﻤﺶ راه روﺷـــﻦ ﻳـــﺎﻓﺘﻢ ـ ـ ـ ﮔﻔــﺘﻢ آﺧــﺮ ﺧــﻮﻳﺶ را ﻣــﻦ ﻳــﺎﻓﺘﻢ ذات ﺧـ ـﻮد را از ﺧﻴـ ـﺎل ﺧـ ـﻮد ﺑـ ـﺪان ـ ـ ـ ـ ﮔﻔﺖ وﻫﻤﻢ ﻛﺎن ﺧﻴﺎل ﺗﻮﺳـﺖ ﻫـﺎن ﻛـ ـﻪ ﻣـ ـﻨﻢ ﺗـ ـﻮ ﺗـ ـﻮ ﻣﻨـ ـﻲ در اﺗﺤـ ـﺎد ـ ـ ــــ ﻧﻘــﺶ ﻣــﻦ از ﭼــﺸﻢ ﺗــﻮ آواز داد از ﺣﻘــ ـﺎﻳﻖ راه ﻛــ ـﻲ ﻳﺎﺑــ ـﺪ ﺧﻴــ ـﺎل ـ ـ ـ ـ ﻛﺎﻧـ ـﺪرﻳﻦ ﭼـ ـﺸﻢ ﻣﻨﻴـ ـﺮ ﺑـ ـﻲزوال ــ ـ ـ ﮔــــﺮ ﺑﺒﻴﻨــــﻲ آن ﺧﻴــــﺎﻟﻲ دان و رد..."