چکیده:
از ﻣﻴﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮی ﻛﻪ از زﺑﺎن، آﺷﻨﺎﻳﻲزداﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان، وزن را ﺟﺰء ﻣﺎﻫﻴـﺖ و ذات ﺷـﻌﺮ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ. ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﺷـﻌﺮ ﻓﺎرﺳـﻲ در دورهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺑﻮده ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ)وزن ﻋﺮوﺿـﻲ(، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻨﺎری)ﻗﺎﻓﻴﻪ و ردﻳﻒ(، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ)ﺑﺪﻳﻊ ﻟﻔﻈﻲ( و ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨـﻮی)ﺑـﺪﻳﻊ ﻣﻌﻨﻮی(. ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻧﻴﻤﺎ در ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ. ﭘﻴﺮوان ﻧﻴﻤﺎ ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده و ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻮن ﺷـﺎﻣﻠﻮ در ﭘـﻲ رﻫـﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣـﻞ از ﻗﻴـﺪ و ﺑﻨـﺪ ﻋـﺮوض14 ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، اﻳﻦ ﺷـﺎﻋﺮان ﻧﻴـﺰ ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﺎرﻛﺮد ﻣﻮﺳـﻴﻘﺎﻳﻲ را ﻛـﺎﻣﻼ ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ از ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ.ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره 82، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن9831 در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ آن ﮔﺮوه از آراﻳﻪﻫﺎی ادﺑﻲ در اﺷـﻌﺎر ﺷـﺎﻣﻠﻮ را ﻛـﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻜﺮار واﻛﻬﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ، واﻛﺎوی و ﺑﺮرﺳﻲ، و ﻧﻘﺶ اﻳـﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ در اﻳﺠﺎد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ ﺷﻌﺮ وی ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد. از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺪار ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻋﺎم ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺮ ﺗﻨﻮع و ﺗﻜﺮار اﺳﺘﻮار اﺳﺖ، ﻫﺮﻛﺪام از ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﺗﻨﻮع و ﺗﻜﺮار در ﻧﻈﺎم آواﻫﺎ، ﻛﻪ از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻴﺮوﻧﻲ و ﻛﻨﺎری ﻧﺒﺎﺷﺪ در ﺣـﻮزه ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ اﻳـﻦ ﻧـﻮع ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻳﻌﻨـﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ از اﻧﻮاع آراﻳﻪﻫﺎی ﺗﻜﺮار و واجآراﻳﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﺳﺖ؛ ﻋﻤﺪه دﻻﻳﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ آراﻳﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﻏﻨـﻲﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ: 31/7/9831 ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ: 71/1/9831 * ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲﻣﻮﺳﻴﻘﻲ، ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻀﻤﻮن ﺧﺎص، رﻓﻊ ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه، اﻳﺠﺎد ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻛﻼم و ﺟﻠﺐ ﻧﻈـﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ.
خلاصه ماشینی:
"ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره 82، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن9831 در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ آن ﮔﺮوه از آراﻳﻪﻫﺎی ادﺑﻲ در اﺷـﻌﺎر ﺷـﺎﻣﻠﻮ را ﻛـﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻜﺮار واﻛﻬﺎ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ، واﻛﺎوی و ﺑﺮرﺳﻲ، و ﻧﻘﺶ اﻳـﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ در اﻳﺠﺎد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ ﺷﻌﺮ وی ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد.
ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪ از اﻳﻦ آراﻳﻪ: ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎیادﺑﻲ ﺳﺎل7، ﺷﻤﺎره82، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن9831 □ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ و ﺑﺎران در ﺗﻮ ﺑﻮد/ ﺧﻨﺠﺮ و ﻓﺮﻳﺎد در ﻣﻦ/ ﻓﻮاره و روﻳﺎ در ﺗﻮ ﺑﻮد/ ﺗﺎﻻب و ﺳﻴﺎﻫﻲ در ﻣﻦ )ﺷﺎﻣﻠﻮ،7831: 834( ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ: □ ﻣﻦ ﭼﻴﻨﻪام/ ﻣﻦ ﭘﻴﭽﻜﻢ/ ﻣﻦ آﻣﻴﺰه ﭼﻴﻨﻪ و ﭘﻴﭽﻜﻢ ﺗﻮ ﭼﻴﻨﻪای/ ﺗﻮ ﭘﻴﭽﻜﻲ/ ﺗﻮ آﻣﻴﺰه ﻣﺎدر و ﻛﻮدﻛﻲ )ﻫﻤﺎن: 683( ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ: 6-4 ﺗﻜﺮار واژه از دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻘﺶ آن در ﺟﻤﻠﻪ: ﺗﻜﺮار واژه در ﺟﻤﻠﻪ در ﺷـﻌﺮ ﺷـﺎﻣﻠﻮ از دﻳﺪﮔﺎه دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ و آن از ﺟﻬﺖ ﻧﻘﺶ اﻳﻦ واژهﻫﺎ در ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺟﻤﻠـﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ از ﺗﻜﺮار واژﮔﺎن ﺧﺎﺻﻲ از ﺟﻤﻠﻪ، اﻫﺪاف ﻣﺸﺨﺼﻲ را دﻧﺒـﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺎﺻﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻌﻲ در ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻳﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮد واجآراﻳﻲ و ﺗﻜﺮاردر ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ اﺣﻤﺪﺷﺎﻣﻠﻮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در ﺷﻌﺮش دارد.
6-4-2 ﺗﻜﺮار ﮔﺮوه ﻗﻴﺪی: ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ در ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﺮوهﻫﺎی ﻗﻴﺪی ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ آواﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻪ و از آواﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎن در آﻧﻬﺎ در اﻳﺠﺎد اﻧـﻮاع ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ زﻳﺮ ﻛﻪ آواﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎن در ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺮوهﻫﺎی ﻗﻴﺪی ﻣﻜﺮر، ﻣﻮﺟﺐ آراﻳﺶ ﻗﺎﻓﻴﻪای در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﻄﺮﻫﺎی ﺷﻌﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ: □ ﺗﻜﻴﺪه/ زﺑﺎن در ﻛﺎم ﻛﺸﻴﺪه/ از ﺧﻮد رﺳﻴﺪﮔﺎﻧﻲ در ﺧﻮد ﺧﺰﻳـﺪه/ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺗﭙﻴـﺪه/ 35 ﺧﺴﺘﻪ/ ﻧﻔﺲ ﭘﺲ ﻧﺸﺴﺘﻪ/ ﺑﻪ ﻛﺮدار از راه ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن)ﻫﻤﺎن:055(."