چکیده:
معناشناسی که در زبان انگلیسی با نام Semanticis و در زبان عربی علم الدلاله یا علم المعنی نامیده می شود، شاخه ای از زبان شناسی است که به بررسی معنا می پردازد و مقصود و فحوای کلام را از ساختار و سیاق متن درمی یابد. نخستین گام ها در این زمینه در اواسط قرن نوزدهم توسط ماکس مولر Max Muller و میشل بریل Michel Breal برداشته شد. واژگان در کلام الهی هریک بار معنایی خاص خود را دارند و نخستین نکته ای که با نگرشی اجمالی به آیات، به چشم می خورد، گزینش مناسب و چینش دقیق این واژگان است. چهار واژه عقل، فهم، علم و فکر نیز از واژگانی هستند که در قرآن کریم هر یک در القای معنای ویژه شان نقش خود را به خوبی ایفا می کنند و در مناسب ترین جایگاه خود قرار گرفته اند. این مقاله معنا و مفهوم عقل، فهم، علم و فکر و جایگاه این واژگان در قرآن کریم را بررسی می کند. همچنین به تفاوت های معنایی و جایگاه آنها در آیات شریفه قرآن کریم می پردازد.
خلاصه ماشینی:
معناشناسی و استعمال واژگان عقل ، فهم ، علم و فکر در قرآن کریم تاریخ دریافت : ٩١/١/١ تاریخ پذیرش : ٩١/٣/١٥ دکتر سید ابوالفضل سجادی ؛ استادیار دانشگاه اراک مطهره فرجی ؛ کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی چکیده معناشناسی که در زبان انگلیسی با نام Semanticis و در زبان عربی علم الدلاله یا علم المعنی - نامیده میشود، شاخه ای از زبان شناسی است که به بررسی معنا میپردازد و مقصود و فحوای کلام را از ساختار و سیاق متن درمییابد.
سخن به میان آمده است ، آیه شریفه با «لقوم یعقلون » پایان یافته است ، یعنی این نشانه ها به دلیل وضوحشان ، نزد هر انسانی که عقل خویش را به کار گیرد، برای اثبات وجود خداوند و یکتایی او کافیست و هرجا سخن از نشانه هایی می رود که دریافت آنها به دقت و تأمل نیاز دارد و به مجرد عقل ، قابل فهم نیستند، مانند روشن نمودن ماه و نورانی کردن خورشید به منظور دانستن عدد سال ها: (هو الذی جعل الشمس ضیاء و القمر نورا و قدره منازل لتعلموا عدد السنین و الحساب ما خلق الله ذلک إلا بالحق یفصل الآیات لقوم یعلمون )(یونس :٥) و ...
در تفسیر این آیه گفته اند به این دلیل سخن از عقل به میان آمده که آیه شریفه نزد آنان که عقل خود را به کار می گیرند، شامل انواع نشانه های آشکار برای اثبات قدرت و علم و حکمت خداوند است که این نشانه ها نیاز به تفکر زیاد ندارد.