چکیده:
انسان بنا به خصلت ذاتی خود همواره در پی تمایز از دیگران و جاودانه بودن می باشد. ازین رو اصالت و هویت از مسائلی است که در بسیاری از حوزه های علمی مرتبط با انسان توجه خاص بدان شده است، معماری و شهرسازی به دلیل تاثیرپذیری مستقیم از باورها و اندیشه انسانی از جمله این موارد است. ویژگی ها و خصوصیاتی که برخاسته از باورها و بایدهای نشات گرفته از ایرانی و اسلامی بودن است، از جمله اصلی ترین عوامل هویت ساز شهر تهران به شمار می رود. برای درک روند تغییرات هویتی تهران باید به بررسی چگونگی عوامل هویت ساز پرداخت در این نوشتار پس از بررسی معنای هویت از دیدگاه اندیشمندان و شهرسازان به بیان ویژگی های ایرانی و اسلامی سازنده شهر تهران پرداخته می شود. وجود یا عدم وجود این ویژگی ها در ساختار شهر تهران ما را به چگونگی سیر تحول هویت ایرانی اسلامی این شهر در گذر زمان رهنمون می شود. مقایسه ای بر پایه ویژگی های هویت ساز ایرانی اسلامی میان بناهایی که به عنوان نماد تهران در طی زمان شناخته شده اند، درک تغییرات هویتی را تسهیل می کند.
خلاصه ماشینی:
"را به خود دیده است،این تغییرات سبب شکلگیری این سؤال در ذهن میشود که آیا تهران امروزی با تصویری ایرانی اسلامی در اذهان عموم شکل میگیرد با تصور تهران در پیچشهای ذهنی ادراک محیط از کانالی عبور میکند که با کانال تصور دیگر شهرها یکی است؟ بدین جهت است که هویت ایرانی اسلامی بهعنوان عامل تشخص این مرز و بوم از اهمیت خاصی برخوردار میشود،موضوعی که باید در تمام عرصههای عمومی و خصوصی،فردی و جمعی معماری و شهرسازی تجلی یابد.
روش تحقیق روش تحقیق در این پژوهش از نوع کیفی است که با مطالعۀ منابع کتابخانهای و بررسی دیدگاه صاحبنظران در رابطه با مفهوم هویت صورت گرفته و پس از آن با بررسی عوامل هویتساز ایرانی و اسلامی در معماری و شهرسازی ایران به تبیین روند تغییر هویت شهر تهران در طی زمان پرداخته شده است و در پایان نیز مقایسهای بر مبنای ویژگیهای ایرانی اسلامی بین دو بنای هویتساز تهران(ساخته شده در فاصلۀ زمانی نسبتا کوتاه)بهعنوان شاهدی بر مدعا آورده شده است.
رسوخ این عنصر در خاطرۀ جمعی،امکان جایگزینی آن با هر بنا و مجموعۀ دیگری را دشوار و بلکه ناممکن ساخته است و اینگونه است که امروزه ساختمان آزادی بهعنوان یکی از نشانههای شناخته شدۀ معماری ایران در جهان،به نمادی از هویت ایرانی اسلامی شهر تهران بدل شده است.
برج میلاد در کالبد و به لحاظ زیباییشناسی بویی از ایرانی بودن نبرده است و به علاوه یکی از اصول هویتساز اسلامی که نوآوری و عدم تقلید از غیرمسلمانان میباشد نیز در ساخت آن نادیده گرفته شده است لذا با این اوصاف برج میلاد را تنها میتوان بهعنوان نمادی از اقتدار و عزم ملی(آن هم به دلیل همه ویژگیهای تکنولوژیک و فنی مهندسی آن)پذیرفت(سیفی،1386:8."