چکیده:
مسئله اصالت وجود که از اساسی ترین مسائل فلسفه اولی می باشد، یکی از شاخصه های اصلی فلسفه صدرالمتالهین است و اکثریت قریب به اتفاق مباحث حکمت متعالیه، مبتنی بر آن قلمداد شده است. تا آنجا که متعالیه بودن حکمت ملاصدرا را به دلیل تعالی وجود و «وجود» را اولین و آخرین حرف او در این نظام فلسفی دانسته اند. ملاصدرا در کشف و یا برهانی کردن بسیاری از مسائل فلسفی از قبیل تشکیک وجود، امکان فقری، حرکت جوهری، سریان علم و قدرت در موجودات و بسیاری از مسائل مربوط به قوه و فعل، و صنع و ابداع، مدعی ابتکار و نوآوری است. نوشتار حاضر، ضمن بررسی جایگاه اصالت وجود در حکمت متعالیه، به بیان نتایج و برکاتی که از قول به اصالت وجود، عاید این مکتب شده و موجب نوآوری هایی در آن گردیده است، می پردازد.
خلاصه ماشینی:
توجه به پیشـینۀ تـاریخی بحـث نیـز ضروری است که آیا قبل از ملاصدرا، اصالت وجود طرفـداری داشـته اسـت یـا ابتکـار وی محسـوب میشود؟ سؤالات دیگری که در بحث اصالت وجود مطرح میشوند عبارتند از این کـه مسـئلۀ اصـالت وجود در حکمت متعالیه از چه جایگاهی برخوردار است ؟ آیا میتوان قرائت هـای مختلفـی از اصـالت وجود ارائه نمود؟ اگر ملاصدرا در این زمینه ابتکاری داشته است ، این ابتکـار مربـوط بـه کـدام یـک از قرائت های اصالت وجود است ؟ و در نهایت این که ابتکارات و نوآوریهای فلسفی و نتـایج و برکـاتی که از قول به اصالت وجود عائد ملاصدرا شده است ، کدام است ؟ ۲- پیشینه تاریخی اصالت وجود به عقیدٔە برخی صاحب نظران، این مسئله اولین بار در زمان میرداماد و ملاصدرا به ایـن صـورت مطـرح شد که آیا اصالت با ماهیت است یا با وجود؟ منتهی میرداماد با ایـن کـه مشـائی بـود، طرفـدار اصـالت ماهیت شد و ملاصدرا–که شاگرد او بود–ابتدا نظریۀ استاد را پذیرفت و بعد به شدت با آن مخالفـت کرد و طرفدار اصالت وجود گردید.
۳- جایگاه اصالت وجود در حکمت متعالیه آنچه از ملاحظه و بررسی آثار ملاصدرا به دست میآید ایـن اسـت کـه او عـلاوه بـر پـذیرش و بیـان اصالت وجود عرفای اسلامی که مبتنی بر وحدت وجود میباشد، درصدد آن است که خود نیـز دسـت به ابتکار زده و یک نظریۀ ابداعی مخصوص به خـود در موضـوع اصـالت وجـود، ارائـه دهـد.