چکیده:
رود- دره های شهری یکی از عوامل مهم در شکل گیری تحولات ساختاری و عملکردی شهرها به شمار می روند. در این کریدورهای طبیعی، علاوه بر جریان دایمی یا فصلی آب، ارزش های بصری و طبیعی و نیز در کنار آن الگوی فعالیتی /عملکردی متفاوتی (در قالب عملکردهای تفریحی-توریستی، اقتصادی و حتی در مواردی زندگی انسانی) وجود دارد. در نظریات معطوف به توسعه پایدار شهری، بهره گیری مناسب از این نواحی در چارچوب تدوین طرح های مناطق حساس و حیاتی شهری در دستور کار نهادهای مسئول شهری قرار گرفته است. گسترش سریع شهر تهران در سال های اخیر و افزایش رشد شهرنشینی موجب کاهش ارزش های محیطی و ایجاد برنامه های توسعه گسترده بدون در نظر داشتن ملاحظات زیست محیطی شده است. این گرایش موجب برهم خوردن تعادل زیست محیطی در شهر و به ویژه مناطق حساس آن شده است. با توجه به این موضوع، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری در این محیط ها و الزامات خاص موجود در آنها بسیار اهمیت پیدا می کند. در این مقاله، تلاش شده است با بهره گیری از چارچوب نظریه مناطق حساس شهری و با استفاده از مدل AHP ، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نیز با توجه به رویکرد حفاظت محور، فرآیند برنامه ریزی کاربری اراضی رود- دره فرحزاد مورد توجه قرار گیرد. نتایج نشان میدهد که حدود 77 درصد از اراضی این رود-دره در محدوده هایی با درجه حفاظت بالا قرار گرفته اند و باید از اشغال مناطق مسکونی آزاد شوند و کاربری های مناسب با ارزش های محیطی (نظیر کاربری های فراغتی و یا تفریحی) جایگزین آنها شود. در نهایت، با توجه به تحلیل های مکانی حاصل از پژوهش به ارائه سیاست های خرد و کلان و نیز راهبردهایی جهت دستیابی به اهداف حفاظتی رود- دره توجه شده است.
خلاصه ماشینی:
"/ شکل ۹ - نقشه میزان دخالت در محدوده مورد مطالعه جدول ۴ - سیاستهای کلان، خرد و راهبردهای دستیابی به هدف در محدوده مورد مطالعه سیاستهای کلان سیاستهای خرد راهبردها حفاظت و ارتقاء کیفیت محیط زیست حفاظت از محیط طبیعی و سبز تدوین چارچوب جامع برای حفاظت محیط اکولوژیک دامنههای جنوبی البرز (حد اقل در شمال تهران) از جمله فرحزاد در مقابل توسعههای شهری حفاظت از رود درهها و باغهای موجود توسعه فضاهای سبز در دامنهها و رود دره حفاظت از آب و خاک و هوا در مقابل آلودگیها کنترل و مدیریت پسماند احداث وتکمیل شبکه گردآوری ودفع فاضلاب اجرای طرح جامع دفع آبهای سطحی کاهش شدت آلودگی آب وخاک ناشی از وضع موجود دفع زباله و فاضلاب تاحدامکان پایداری هوای پاک حفاظت و ارتقاء کیفیت نسبتا مطلوب هوا از طریق حفاظت از باغات موجود و توسعه فضای سبز در دامنههای شمالی و درهها بهره مندی از محیط آرام تقلیل و کاهش شدت آلایندگی منابع صوتی در ناحیه توسعه اقتصادی و اجتماعی دستیابی به توسعه پایدار و متعادل اجتماعی ارتقاء شاخصهای توسعه وکاهش نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی حفاظت از ارزشهای زیست محیطی و بهره برداری سالم اقتصادی از آنها دستیابی به اقتصاد محلی پویا احیاء و توسعه فرصتهای ارزشمند گردشگری _ تفریحی _ زیارتی دستیابی به الگوهای نوین سکونت در فرحزاد مدیریت بر استفاده از زمین برای کاربری سکونتی حفاظت از الگوهای مناسب سکونتی و ارتقاء شاخصهای کمی و کیفی مسکن در الگوهای نامناسب ایجاد تعادل بین تراکمهای سکونتی متناسب با توان تامین کاربریهای خدماتی جلوگیری از گسترش فعالیتهای ناسازگار با بافتهای مسکونی احیاء ارزش مصرفی زمین در مقابله با رشد ارزش مبادلاتی احیاء ارزشهاوارتقاء کیفیت کالبدی دستیابی به سازمان فضایی بهینه ارتقاء کیفیت محیط در ابعاد مختلف ساماندهی سیمای شهری و معماری شهری محدوده ساماندهی فضاهای عمومی ارتقاء بهره وری از زمین و فضا توجه به توان اکولوژیک و زیر ساختی منطقه در استقرار کاربریهای اصلی تکیه بر توسعه درونی ساماندهیکاربریها براساس اصل توسعه پایداردرقالب نقش و عملکرد نهائی فرحزاد بهره گیری از کاربریهای مختلط (سازگار) با تناوب زمانی مختلف حفاظت و بهبود سیما و منظر (طبیعی) تکیه برسیمای طبیعی و سبز محیط و تقویت آن پس از بررسی و اعلام طرحها، برنامهها و شیوههای اقدام، سیاستهای کلان و خرد و راهبردهای دستیابی به این سیاستها در رود – دره فرحزاد ارائه می گردد (جدول ۴)."