چکیده:
ارتقای کیفیت محیط شهری از دغدغه های اصلی شهرسازی و هدف اصلی تمام طرحهای توسعه شهری است. در ارزیابی و تجارب ماحصل از اجرای طرحهای توسعه شهری در جهان و به ویژه کشور ما این موضوع اثبات شده است که این طرحها در خلق محیط شهری واجد کیفیت، توفیق کمی داشتهاند. با این ضرورت در سالهای اخیر، اندیشمندان مختلف شهرسازی، از حضور تفکر کیفیتگرای خاص طراحی شهری، در تمام مقیاسهای [کلان و خرد] طرحهای توسعه شهری برای ایجاد محیط واجد کیفیت حمایت کردهاند. این مقاله با روش مطالعه تطبیقی و تحلیل محتوای متون و مفاهیم موثر در تحول طراحی شهری و مقایسه آن با گرایشها و گونه های مختلف طراحی شهری در چارچوب برنامه ریزی راهبردی و با استفاده از تجربیات پیشین با تلفیق فرایند طراحی شهری و برنامه ریزی شهری، و با هدف ساخت تصویری از یک رویکرد نوین و امیدبخش برای کاربست عملی طراحی شهری در طرحهای توسعه شهری به منظور ارتقای کیفیت محیط شهری شکل گرفته است. یافته های این تحقیق نشان میدهد طراحی شهری در حوزه کلان مقیاس دارای تولیدات کاربردی است که میتواند به ارتقای کیفیت محیط کمک کند. تحقق عملی این رویکرد بسته به پذیرش و رعایت پنج مولفه ذیل است : الف. حضور اهداف طراحی شهری در طیف مقیاس برنامهریزی، ب. پیوند حرف و همکاری تخصصهای مختلف در موضوعات طراحی شهری، ج. مشارکتپذیری عمومی درطراحی، د. وجود سطوح و سلسله مراتب مقیاس طراحی شهری، هـ. پشتیبانی از موضوعات طراحی شهری. نتایج این مقاله نشانگر تعامل بین طراحی شهری و برنامهریزی شهری در مقیاس کلان و خرد به عنوان یک ضرورت در نظام توسعه شهری است وکاربست مولفه های فوق تضمینی برای عملی کردن این رویکرد و کارامدی طرحهای توسعه شهری است.
خلاصه ماشینی:
اگر چه در دهه اخیر طرحهای متعددی توسط شهرداریها و سایر دستگاههای اجرایی، تحت عنوان پروژههای طراحی شهری به منظور جبران کیفیتهای از دست رفته برای محیطهای شهری تهیه شدهاند، اما به دلیل این که ملاحظات طراحانه در کشور ما در سطوح خُرد محلی مورد عمل قرار میگیرد و نظام برنامهریزی و طراحی جدا از یکدیگر میباشند [عباس زادگان و رضوی، 1385: 17]، طبعاً ابعاد کیفی محیط شهری در مقیاس کلان کمتر مورد توجه قرار گرفته و سیاستهای هماهنگ و مکانیزمهای کنترل موثر برای مشکلات مرتبط با ایجاد فضاهای شهری و شکل کالبدی شهر وجود ندارند.
اگر چه مفاهیم ابعاد محتوایی و رویهای طراحی شهری هنوز دارای ابهاماتی در عرصه حرفه ای است [Lang,2005] و در بررسیهایی که در ایران در حوزه دانش طراحی شهری انجام شده مشخص شد که هنوز تعریف مشترک و پایه ای حتی در میان اهل حرفه از طراحی شهری وجود ندارد، و ممکن است این گونه به نظر رسد که این مسأله میتواند تدوین چگونگی حضور طراحی شهری در فرایند برنامهریزی را با پیچیدگیها و ابهاماتی رو به رو سازد، اما به نظر نگارنده این مسأله ماهیتاً مانعی در بررسی و ارایه یک پیشنهاد برای فراهم سازی یک چارچوب کاربردی از کیفیتهای طراحی شهری و شناسایی مؤلفههای کاربست عملی طراحی شهری در تهیه طرحهای توسعه شهری نخواهد بود و وظیفه این مقاله آغازی برای گفتگو در این باب است روش تحقیق روش تحقیق تطبیقی تحلیلی است و برای دستیابی به ادبیات نظری موضوع، مطالعات کتابخانهای انجام شده است.