چکیده:
توسعه ی منابع آبی و انتقال آب از حوضه های آبریز به مناطق دیگر جهت مصارف شهری، تجاری و صنعتی و عدم توجه به حقوق آبی اکوسیستم های طبیعی به ویژه در مناطق پایین دست، سبب صدمات جبران ناپذیر و برگشت ناپذیری به اکوسیستم طبیعی در دوره های جاری و آتی می شود و رفاه نسل های حال و آتی را کاهش می دهد، به ویژه این که اگر منافع حاصل از حفاظت و صیانت از این منابع فزاینده در نظر گرفته شود، زیان های رفاهی قابل ملاحظه ای را متوجه آیندگان خواهد کرد. بهره برداری گسترده از رودخانه های ورودی به دریاچه ی ارومیه، به ویژه زرینه رود، سبب به وجود آمدن خطرات زیست محیطی جبران ناپذیری شده که ابعاد بین المللی به خود گرفته است. در مطالعه ی حاضر با در نظر گرفتن ارزش های برگشت ناپذیر زیست محیطی برای یک منبع آبی با کارکردهای اقتصادی و زیست محیطی نرخ بهینه ی برداشت در قالب یک مدل کنترل ارائه و سپس بر مبنای داده های تجربی، برای زرینه رود وضعیت برداشت از آب رود با در نظر گرفتن برگشت ناپذیری در دو حالت وجود و عدم وجود انباشت برگشت ناپذیری از دوره های قبل به کار برده شده است. نتایج نشان می دهد که در دوره مطالعه همواره برداشت از آب منبع بیش تر از حد بهینه ای است که توسط مدل ارائه شده است و این امر موجب ایجاد و تشدید برگشت ناپذیری در اکوسیستم رودخانه می گردد.
Development projects in natural water resources like rivers and lakes، specially transferring water to use in agriculture، domestic and industrial sector without considering environmental values، causes irrecoverable and irreversible damage to ecosystem and future options. If we consider the future generation and species rights، those damages and costs can be very much than we take in.
The above problem has shown its results in the development projects in Urmia Lake basin in north-western Iran. In our case study، water of Zarinerood is transferred to use in domestic and agriculture sector that made a lot of irrecoverable damage to the ecosystem. In this paper، we develop an optimal control model for allocating a natural water resource by considering irreversibility. The model shows that allocating of basin’s water for different uses is not an optimal policy. Indeed، it intensifies the environmental irreversibility in that ecosystem.
خلاصه ماشینی:
ir تاریخ دریافت: 11/2/91 تاریخ پذیرش: 23/8/91 چکیده توسعهی منابع آبی و انتقال آب از حوضههای آبریز به مناطق دیگر جهت مصارف شهری، تجاری و صنعتی و عدم توجه به حقوق آبی اکوسیستمهای طبیعی بهویژه در مناطق پایین دست، سبب صدمات جبرانناپذیر و برگشتناپذیری به اکوسیستم طبیعی در دورههای جاری و آتی میشود و رفاه نسلهای حال و آتی را کاهش میدهد، بهویژه اینکه اگر منافع حاصل از حفاظت و صیانت از این منابع فزاینده در نظر گرفته شود، زیانهای رفاهی قابل ملاحظهای را متوجه آیندگان خواهد کرد.
توسعهی منابع آبی و انتقال آب از حوضههای آبریز به مناطق دیگر جهت مصارف شهری، تجاری و صنعتی و عدم توجه به حقوق آبی اکوسیستمهای طبیعی بهویژه در مناطق پایین دست، سبب صدمات جبرانناپذیر و برگشتناپذیری به اکوسیستم طبیعی در دورههای جاری و آتی میشود و رفاه نسلهای حال و آتی را کاهش میدهد، بهویژه اینکه اگر منافع حاصل از حفاظت و صیانت از این منابع فزاینده در نظر گرفته شود، زیانهای رفاهی زیادی را متوجه آیندگان خواهد کرد.
با ترکیب عواملی که میزان برگشت ناپذیری را تحت تأثیر قرار میدهند میتوان نوشت: (به تصویر صفحه مراجعه شود) اگر متوسط حجم آب منبع در هر دورهی زمانی برابر با باشد، که یک متغیر ذخیره است و میزان آن تحت تأثیر برداشت از منبع جهت مصارف مختلف، جریانهای ورودی و رهاسازی در اکوسیستم جهت کاهش اثرات برگشتناپدیری میباشد، نرخ تغییرات آن در هر لحظه بهصورت زیر است: (4) روابط 1 تا 4 تغییرات پویای و را نشان میدهند که در مدلی که ارائه میشود به عنوان معادلات حرکت از آنها استفاده میشود.