چکیده:
قدمت جرم، به قدمت خود انسان و قدمت جرم رایانهای، به قدمت رایانه باز میگردد. بزهکاری رایانهای یا بزهکاری مدرن، به عنوان یکی از انواع جدید بزهکاری در حقوق ایران و بین الملل را شاید بتوان به اعتبار نیاز به یک هوش خلاق و پویا، در ردیف جرایم فسفری که توسط افراد هوشمند رخ میدهد، دانست. تمامیت جسمانی و معنوی اشخاص همیشه قابل احترام بوده است و یکی از جرایم علیه شخصیت معنوی افراد، جرم توهین میباشد که بهتازگی نیز از طریق رایانه در سطح گستردهای ارتکاب مییابد؛ موردی که در قانون جرایم رایانهای التفاتی به آن نشده است. از این رو، در بررسی توهین رایانهای، ناگزیر از رجوع به فصل پنجم قانون جرایم رایانهای (مصوب 1388) تحت عنوان هتک حیثیت و نشر اکاذیب خواهیم بود. به نظر میرسد مقصود قانونگذار از آوردن حرف «و» بین دو عنوان هتک حیثیت و نشر اکاذیب جدا کردن این دو جرم بوده است؛ نه هتک حیثیت از طریق نشر اکاذیب؛ چرا که هتک حیثیت، مصادیق دیگری نیز دارد؛ از قبیل: توهین، قذف و افترا. بنابراین، قانونگذار در استفاده عمدی از این عنوان در ابتدای فصل پنجم قانون جرایم رایانهای، در صدد تحت پوشش قرار دادن کلیه مصادیق هتک حرمت بوده است. بنابراین، نیازی به نام بردن از مصادیق بیشمار هتک حرمت که یکی از آنها نیز توهین میباشد، احساس نشده است. از آنجا که پدیده جرایم رایانهای مرز نمیشناسد (جی آیکاو، 1383: ص 15)، همچنین به دلیل ویژگیهای خاص جرایم رایانهای (گستردگی، فراوانی، وقوع آسان، تنوع و...)، اهمیت توهین در فضای مجازی به عنوان جرمی مطلق که در تحقق آن باید اظهار اهانتآمیز از طریق رایانه صورت گیرد و مخاطب توهین، فردی حقیقی، زنده و معین باشد، نمایان میشود. بر این اساس، میتوان طبق ماده «16» قانون جرایم رایانهای، این عمل را جرم دانسته و مرتکب را در محل وقوع نتیجه، محاکمه و مجازات نمود
خلاصه ماشینی:
تماميت جسماني و معنوي اشخاص هميشه قابل احترام بوده است و يكي از جرايم عليه شخصيت معنوي افراد، جرم توهين ميباشد كه بهتازگي نيز از طريق رايانه در سطح گستردهاي ارتكاب مييابد؛ موردي كه در قانون جرايم رايانهاي التفاتي به آن نشده است.
از اين رو، در بررسي توهين رايانهاي، ناگزير از رجوع به فصل پنجم قانون جرايم رايانهاي (مصوب 1388) تحت عنوان هتك حيثيت و نشر اكاذيب خواهيم بود.
بنابراين، قانونگذار در استفاده عمدي از اين عنوان در ابتداي فصل پنجم قانون جرايم رايانهاي، در صدد تحت پوشش قرار دادن كليه مصاديق هتك حرمت بوده است.
(شيرزاد، 1388، ص 11) از جمله اين جرايم، جرم توهين در فضاي سايبر ميباشد كه متأسفانه در هيچيك از مواد قانون جرايم رايانهاي به چنين مبحث مهمي توجهي مبذول نشده است.
عدم توجه به توهين در قانون جرايم رايانهاي، اين سؤال را به ذهن ميرساند كه آيا عدم التفات و عدم جرم انكاري، نشان دهنده جلوگيري از تورم كيفري بوده است يا ناشي از مسامحه قانونگذار؟ به هر حال، به دليل اهميت حيثيت و شخصيت معنوي اشخاص و لزوم احترام به شأن افراد و تأكيد اصل 22 قانون اساسي بر اين امر، در اين مختصر با كمك قوانين مرتبط، به بحث توهين در فضاي مجاري ميپردازيم.
شايان ذكر است آنچه در اينجا مد نظر است، شيوه تحقق اصل جرم توهين ميباشد؛ يعني امكان تحقق توهين ساده با توجه به شرايط آن در اينترنت يا رايانه وجود دارد يا خير؟ اگرچه همانگونه كه ذكر شد، قانون جرايم رايانهاي كه توسط شوراي عالي توسعه فضايي تدوين شده، به جرم توهين اشاره نكرده است، اما توهين از مصاديق بارز هتك حرمت است؛ زيرا با توهين، حرمت كسي از بين ميرود.