چکیده:
طرح مسئله: یکی از نتایج شهرنشینی شتابان، افزایش مهاجرت به کانون های شهری و شکل گیری بحران روستاگریزی در کشور است. این مسئله مشکلات متعدد اقتصادی ـ اجتماعی همچون کمبود زمین و مسکن، اشتغال، شکل گیری سکونت گاه های غیر رسمی و ... را در شهرهای مهاجرپذیر به دنبال دارد.
روش: روش انجام این پژوهش «توصیفی ـ تحلیلی» است که با استفاده از داده های سرشماری نفوس و مسکن سال های 85 -1365 انجام شده است.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در دو دهه مورد مطالعه، مهاجرفرستی شهرهای ایران کاهش یافته و نسبت شهرهای مهاجرپذیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
نتایج: در دو دهه اخیر شهرهای طالخونچه، خراجو، کومله، راین، عسگران، جوپار، جیرنده، نافج، جوشقان و کامو، نوخندان و دهاقانبه به دور از جریان های مهاجرتی بوده، 171 شهر با مهاجرپذیری شدید، 702 شهر با مهاجرپذیری ضعیف، 16 شهر با مهاجرفرستی شدید و 112 شهر کشور با مهاجرفرستی ضعیف مواجه بوده اند.
خلاصه ماشینی:
"روند مهاجرپذیری و مهاجرفرستی شهرهای ایران در دو دهۀ اخیر1 اصغر ضرابی*،حمید رضا رخشانینسب** طرح مسئله:یکی از نتایج شهرنشینی شتابان،افزایش مهاجرت1به کانونهای شهری و شکلگیری بحران روستاگریزی در کشور است.
در این پژوهش ابتدا نرخ رشد طبیعی جمعیت شهرها در طول دو دهۀ 75-1365 و 85-1375 محاسبه گردیده و سپس از طریق اعمال تعداد جمعیت هر شهر در آغاز و پایان هر دهه،ضریب مهاجرپذیری و مهاجرفرستی شهرهای ایران مشخص شده است.
در دهۀ 85-1375 درصد مهاجرپذیری شهرهای ایران افزایش یافته و درصد مهاجرفرستی آنها کاهش پیدا کرده است؛به گونهای که از 1012 شهر ایران 873 شهر(86/27 درصد)مهاجرپذیر،11 شهر (1/1 درصد)به دور از جریانهای مهاجرتی و 128 شهر(12/65 درصد)مهاجرفرست است.
در دهۀ مذکور ضریب مهاجرپذیری شهرها تعدیل یافته و در 115 شهر کشور بالاتر از حد متوسط،در شهرهای صاحب،جیرفت و عنبران برابر با حد متوسط و در 755 شهر ایران کمتر از حد متوسط است.
در این دوره متوسط نرخ مهاجرپذیری شهرهای بسیار کوچک برابر با 0/68 است که نسبت به متوسط کل کشور اندکی افزایش نشان میدهد.
شهرهای کوچک به دلیل مهاجرتهای روستایی-شهری و تبدیل روستاهای پرجمعیت به شهرها و شهرهای درجه دوم به علت وجود زمینههای اشتغال و امکانات و تجهیزات فراوان،با جریانهای مهاجرپذیری مواجه هستند.
در دهۀ 75-1365 شهرهای درجه دوم(کرج،قم،اهواز و کرمانشاه)مهاجرپذیر بوده و در دهۀ 85-1375 کرج در ردیف شهرهای بزرگ قرار گرفته و بالاترین ضریب مهاجرپذیری این گروه از شهرها را به خود اختصاص داده است.
باوجوداینکه در دهۀ 75-1365 بسیاری از شهرهای غرب کشور با جنگ تحمیلی درگیر بودهاند،لیکن جمعیتپذیری شدید شهرهای آبادان و گیلانغرب باعث شده تا نرخ مهاجرپذیری در این دهه افزایش قابل توجهی را نشان دهد."