چکیده:
در این مقاله تلاش می شود تا تعلیقه و شرحی بر منطق تئوریک علامه شهید آیت الله مرتضی مطهری (رحمه الله علیه) درباره چالش ها و تنگناهای شش گانه فراروی انقلاب اسلامی عرضه گردد. در مقام توضیح باید گفت که آیت الله شهید به سبب آنکه از یک سو، یکی از کلیدی ترین نظریه پردازان انقلاب اسلامی به شمار می آمدند و از سوی دیگر، احساس می کردند که گفتمان های سیاسی رقیب و معارض به دنبال استحاله و مصادره به مطلوب نمودن نهضت اسلامی هستند، بر آن شدند که در شهریورماه سال 1357 رساله ای را با عنوان «بررسی اجمالی نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر» در زمینه پیشینه تاریخی، ماهیت، اهداف، رهبری و آفت های این نهضت بنگارند تا افکار عمومی در تشخیص حق از باطل دچار لغزش و انحراف نشوند و در نتیجه، نهضت از مسیر و مدار اصلی خود خارج نشود. یکی از بخش های پایانی این رساله، «آفات نهضت» نام گرفته که در آن، علامه مطهری به صورت فشرده و موجز، به شش آفتی پرداخته است که نهضت را در دو مرحله پیش و پس از پیروزی (یا انقلاب) تهدید می کند. آفات یادشده عبارت اند از: «نفوذ اندیشه های بیگانه»، «تجددگرایی افراطی»، «ناتمام گذاشتن نهضت»، «رخنه فرصت طلبان»، «ابهام طرح های آینده» و «تغییر یافتن انگیزه ها و نیات». ایشان در دوره پس از وقوع انقلاب اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره شرایط لازم برای تداوم یافتن انقلاب، به موارد مندرج در همین اثر ارجاع می دهند و تاکید می کنند که آفات شش گانه، بقا و حیات انقلاب را به ورطه مخاطره افکنده و تهدید می کنند. بنابراین، می توان گفت که نظریه ایشان در مقطع پس از پیروزی انقلاب نیز از «قدرت تبیین کنندگی» برخورداریت اجتماعی نوپدید را نیز پوشش نظری می دهد.