چکیده:
یکی از مبانی سنت گرایانی چون سید حسین نصر، فریتیوف شوئون و رنه گنون، نظریه علم قدسی است. با استفاده از این مبنا می توان نظریه ای را در خصوص علم با وصف دینی به طور عام یا وصف اسلامی به طور خاص بازسازی و تبیین نمود. این بازسازی نشان می دهد که سنت گرایان را می توان در عداد طرفداران علم دینی تلقی کرد. در این مقاله، با توضیح مفاهیم همچون علم مقدس، سنت و سنت گرایی، به ملاک های طبقه بندی نظریات علم دینی اشاره شده؛ و تقسیم بندی نظریات علم دینی به صورت نظریات حداقلی، حداکثری و میانه، و نیز تقسیم بندی به صورت نظریات تهذیبی، تاسیسی و تلفیقی، تحلیل شده است. بازسازی دیدگاه سنت گرایان نشان می-دهد که بنا بر مبنای علم مقدس ـ در عین اختلافی که میان نظریه پردازان آن هست ـ می توان از علم دینی با رویکرد تهذیبی سخن گفت و علوم سنتی را به عنوان نمونه-هایی از علم دینی نشان داد. به صورت خاص می توان گفت که در نگاه سید حسین نصر، علوم با وصف اسلامی تحقق یافته اند و در دوره معاصر باید به آن ها توجه کرد؛ به عبارت دیگر، علوم اسلامی باید احیا گردند.
خلاصه ماشینی:
"بازسازی نظریة علم دینی در بازخوانی آرای نصر، شوئون و گنون مروری بر آرای سنت گرایان در باب علم، به ویژه علوم جدید، و تأکید آنان بر علم مقدس و معرفت قدسی و نیز علوم سنتی، دستمایة مناسبی است برای ترسیم خطوط کلی دیدگاه آنان در مسئلة علم دینی.
آرای ابراز شده توسط سه سنت گرای مورد نظر در این نوشتار، یعنی رنه گنون، فریتیوف شوئون، و سید حسین نصر، از جهت وضوح اظهار نظر دربارة این مسئله، با یکدیگر متفاوت است و به سختی میتوان رأی مشترکی را به آنها نسبت داد؛ زیرا دو اندیشمند نخست، با تأکید بر رویکرد تهذیبی و نمایاندن نقاط ضعف و ویژگیهای سلبی و ابعاد مخرب و ناکارآمد علم جدید، اندیشة مخاطبان خود را به علم یا علومی که فاقد چنین ویژگیهایی هستند ـ و میتوان آنها را علم دینی یا مقدس خواند ـ جلب نمودهاند.
» (نصر، 1386ـالف، 172) بر همین مبنا، دکتر نصر امکان تحول علوم جدید را به علوم مقدس و دینی، با زدودن کاستیهای آن چنین بازگو میکند: «اگر این علوم در چهارچوب حدود و ثغوری که مفروضات فلسفی، در خصوص ماهیت واقعیت مادی، و نیز معرفت شناسیها و روش شناسیهایش تعیین کرده است، نگاه داشته شوند، امری موجه و معقول خواهند بود.
علوم اسلامی از جمله دیگر وجوه مدافعة سنت گرایان مسلمان از علم دینی، به ویژه آنچه در آثار دکتر نصر به چشم میخورد، تأکید و دفاع از علوم اسلامی به عنوان علومی است که در کلیت خود ـ و نه همة اجزاء و جزئیات آن ـ مقدس و سنتی محسوب میشوند."