چکیده:
در دهة اخیر، بهویژه در سالهای پایانی قرن بیستم، آب و نحوة مدیریت آن به یک دغدغة بزرگ در بین کشورها تبدیل شده است. بارش یکی از اصلیترین عناصر اقلیمی و از مهمترین شاخصهای آب و هوایی در هر ناحیة جغرافیایی است. از اینرو به دلیل اهمیت بارش و تاثیر آن بر شرایط محیط و نقش آن در منابع آبی، بررسی نحوة رفتار و احتمال وقوع آن میتواند مولفهای اثرگذار در برنامهریزی و مدیریت بهتر و استفادة بهینه از آن باشد. در این مطالعه ایستگاه کنگاور با طول دورة آماری (۲۰۰۵-۱۹۸۷) با هدف تعیین احتمال ریزش بارش سالانه انتخاب شده است. با کمک نرمافزارهای آماری (SPSS , Minitab) بارش کنگاور در سطوح مختلف احتمال، ضریب همبستگی بین بارش سالانه، بارش ماههای سال، رطوبت نسبی، درجه حرارت و معادلة رگرسیون خطی به منظور پیشبینی بارندگی ایستگاه مورد مطالعه، برآورد شده است. براساس نتایج تحقیق، بارش حدود ۴۵۰- ۳۸۰ میلیمتر دارای تابع چگالی احتمال بیشتری نسبت به دیگر مقادیر بارش است. ضریب همبستگی دوازده ماه با بارش سالانه نیز نشان میدهد که ماههای آبان، دی و مهر به ترتیب با ارقام ۷۱/۰، ۵۴/۰ و ۴۸/۰، بیشترین تاثیر را در تغییرات باران سالانة ایستگاه کنگاور دارند. براساس شاخص SPI درکنگاور هشت مورد خشکسالی ملایم با توالی دو و چهار ساله رخ داده است. استنباط از مجموعة نتایج حاکی از آن است که علاوه بر ویژگی خاص شاخصهای پراکندگی و همبستگی، روند میزان بارش در کنگاور به طور کلی رو به کاهش گذاشته و از این رو با احتمال بالای رویارویی با معضلات کمآبی در آینده، دقت نظر در مدیریت بهینه در مصرف آب (به طور عمده در بخش کشاورزی و مراکز سکونتگاهی از جمله شهر و روستا) از جمله اقدامات اولیه و اساسی در این زمینه است.
خلاصه ماشینی:
با کمک نرمافزارهای آماری (SPSS , Minitab) بارش کنگاور در سطوح مختلف احتمال، ضریب همبستگی بین بارش سالانه، بارش ماههای سال، رطوبت نسبی، درجه حرارت و معادلة رگرسیون خطی به منظور پیشبینی بارندگی ایستگاه مورد مطالعه، برآورد شده است.
استنباط از مجموعة نتایج حاکی از آن است که علاوه بر ویژگی خاص شاخصهای پراکندگی و همبستگی، روند میزان بارش در کنگاور به طور کلی رو به کاهش گذاشته و از این رو با احتمال بالای رویارویی با معضلات کمآبی در آینده، دقت نظر در مدیریت بهینه در مصرف آب (به طور عمده در بخش کشاورزی و مراکز سکونتگاهی از جمله شهر و روستا) از جمله اقدامات اولیه و اساسی در این زمینه است.
صارمپور و همکاران (۱۳۸۸) در تحقیقی با عنوان تحلیل آماری بارش و احتمالات ریزش آن در شهر همدان با استفاده از روشهای آماری (معادلة تجربی ویبول، ضرایب همبستگی و مدل رگرسیونی) به بررسی شرایط بارش در ایستگاه مربوط پرداختهاند و نتایج حاکی از آن است که ماههای آذر، اسفند و فروردین در کلیة سطوح احتمال دارای بارندگی بیشتری نسبت به دیگر ماههای سال هستند و ماه اسفند بیشترین تأثیر را در تغییرات بارش سالانه و منابع آبهای زیرزمینی و سطحی شهر همدان ایفا میکند.
همچنین درصد احتمال وقوع بارشها و نیز میزان اثری که عناصر اقلیمی رطوبت نسبی و دما بر میزان بارندگی سالانه در سطح منطقه میتوانند داشته باشند تعیین شده و در نهایت مدل پیشبینی محاسبه و راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت آب ارائه شده است.