خلاصه ماشینی:
"در کتابهای دینی زرتشتیان، از اوستا تا نوشتههای پهلوی و فارسی زرتشتی، تنها میتوان به اشاراتی دربارۀ نیایشهای مراسم و وظایفی که بر عهدة موبدان بوده است دست یافت و ما نمیدانیم که جزئیات این آیینها مانند رعایت پاکی، لوازم سفره و خوراکهای آیینی که به وسیله مردم عادی حفظ میشده، در این چند هزار سال چه ویژگیهایی داشتهاست، تفاوت آنها نزد زرتشتیان نقاط مختلف ایران چه بوده است، کدام یک از آنها میراث دورههای کهنتر به شمار میآید و کدام یک از آداب وآیینهای جوامع دیگر تأثیر پذیرفته است.
3 «آفرینگان آتش» یا آتشدان، از آغاز مراسم روی همة سفرههای آیینی قرار دارد و هنگامی که نیایش پایانی مراسم، یعنی «همازور دهمان» 4 خوانده میشود، موبد «بوی خوش» روی آتش میریزد و دهموبد، آفرینگان را میان مردم میگرداند و همة حاضران با گفتن «همازور بیم»، دستها را به سوی آفرینگان باز میکنند و سپس روی صورت میکشند و با این حرکت نمادین با موبدی که مراسم را به جای آورده و زوهر برای بر اساس متون پهلوی، گاهنبارها جشنهایی برای بزرگداشت آفرینش جهان مادی است.
برای نمونه در روستای چم، زینآباد، تفت و مبارکه در پنج روز جشن مهرگان (روز مهر تا ورهرام) آیینی به نام «گشت مهرایزد» برگزار میشود که هنوز هم زنده است و در روستاهای دیگر یزد انجام نمیشود 1 و در شریفآباد، مراسم فروردیگان یا پنجة آخر سال با رسومی ویژه همراه است که در هیچ یک از روستاهای دیگر یزد دیده نمیشود و آن، ساختن مجسمههای گلین مانند عروسک، شتر و آتشدان، و سفید کردن آنهاست که باید آن را رسمی بسیار کهن به شمار آورد."