چکیده:
شاهنامه ی فردوسی پرمایه ترین دفتر شعر فارسی و مهم ترین سند عظمت و فصاحت فرهنگ و زبان پارسی است که داستان های ملی و مآثر تاریخی قوم ایرانی در آن به بهترین وجه نموده شده است. خاوران نامه ی ابن حسام نیز از بهترین نمونه های حماسه ی دینی و نشانگر تثبیت مذهب شیعه در بین ایرانیان است. ابن حسام در سرودن خاوراننامه از جنبه های مختلف به شدت تحت تاثیر فردوسی بوده و شاهکار استاد توس را به عنوان الگو، مد نظر داشته است. لذا نگارندگان کوشیده اند در این مقاله به شیوه ی توصیفی و تطبیقی و به روش تحلیل متن، تاثیر شاهنامه بر خاوراننامه را در زمینه های مختلف نشان دهند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این تاثیرپذیری ها به صورت آشکار و نهان در جای جای خاوران نامه به چشم می خورد؛ از انتخاب وزن و بحر گرفته تا تاثیرپذیری واژگانی، تضمین برخی از مصاریع و ابیات شاهنامه، شباهت در شخصیت های داستان، شباهت در توصیف میدان های جنگ و نبردهای تن به تن، خوارق عادات، جدال حق و باطل، متاثر بودن از آثار باستانی پیشین، جنگ با دیوان و اژدها و ساحران و ... .
خلاصه ماشینی:
"توانایی رستم تا حدی است که درختی را مانند علفی از زمین میکند و نرهگوری را بر آن کباب میکند،اما درخت عظیم و نرهگور بزرگ در دست توانای او از پر مرغی هم کمتر است: چو آتش پراکنده شد پیلتن#درختی بجست از در بابزن یکی نرهگوری بزد بر درخت#که در چنگ او پر مرغی نسخت (فردوسی،1387:173) ابن حسام نیز در داستان نبرد صلصال با حضرت علی(ع)زور بازوی علی(ع)را از زبان خود حضرت،توصیف میکند آنجاکه صلصال از زور بازوی حضرت در شگفت میماند و حضرت از تواناییهای خود ازجمله کندن در قلعهی خیبر میگوید: به صلصال حیدر نگه کرد و گفت#که از من چنینها نباشد شگفت چه دیوان که من کشتهام روز کین#چه گردان که افکندهام من ز زین بکندم در حصن خیبر ز جای#به بازوی خویش و به نام خدای (ابن حسام،1382:289) 9-تأثیرپذیری از آثار باستانی پیشین در موقعی که فردوسی حدود سی و پنج تا چهل سال داشته است در صدد برآمده شاهنامهای را که در عهد جوانی او به حمایت و با پشتیبانی مالی همشهریش،ابو منصور پسر عبد الرزاق به نثر فارسی تهیه شده بوده،به نظم درآورد؛در همین زمان شاعری جوان که همعصر فردوسی و تخلصش دقیقی بوده است،به نظم آن دست میزند،اما عمر این شاعر مجال ادامهی کار را به او نمیدهد و فردوسی آن را به پایان میرساند (مینوی،1372:56)."