خلاصة:
هدف اصلي اين مقاله مقايسه شاخص قيمت مصرف كننده و شاخص واقعي هزينه زندگي براي خانوارهاي مناطق شهري در اقتصاد ايران براي سال هاي 90-1370 است. به اين منظورابتدا مدل سيستم تقاضاي مستقيماً جمع پذير ضمني براي بدست آوردن مقادير حداقل معيشت با استفاده از نرم افزار GAMS و حل كننده Minos5 برآورد شده و با بكارگيري برآوردهاي پارامتر مورد نظر، ضرايب انگل در سيستم مخارج خطي براي 12 گروه كالايي، با استفاده از تكنيك رگرسيون هاي به ظاهر نامرتبط برآورد شده است. با استفاده از نتايج تخمين هاي قبلي شاخص هاي تغييرات رفاهي و شاخص هزينه زندگي براي تغييرات قيمتي اتفاق افتاده در سال هاي مزبور محاسبه و با شاخص قيمت مصرف كننده بر مبناي سال پايه 1383 مقايسه شده است. يافته ها حاكي از آن است كه در دوره مورد بررسي شاخص قيمت مصرف كننده برآورد اريب داري از شاخص هزينه زندگي است و شاخص هزينه زندگي دوره زماني90-1384 را، بجز براي سال 1387، كمتر از حد و براي بقيه سال ها بيش از حد برآورد مي كند. به عبارت ديگر شاخص قيمت مصرف كننده براي سال هاي 1370 تا 1382 داراي تورش به سمت بالاست و براي بقيه سال ها بجز سال 1378 هزينه زندگي را كمتر از حد برآورد مي كند. بعلاوه يافته هاي اين مطالعه نشان مي دهد شاخص هزينه زندگي دهك هاي هزينه اي تفاوت معناداري با شاخص قيمت كالاها و خدمات مصرفي در مناطق شهري دارد.
ملخص الجهاز:
باسکین و سایرین (١٩٩٦) متذکر میشوند که هدف از محاسبه شاخص بهـای مصرف کننده ، برآورد شاخص هزینه زندگی ١ است که به شکل نسبت حـداقل هزینـه لازم برای به دست آوردن یک سـطح مشـخص مطلوبیـت تحـت بردارهـای قیمتـی مختلف ، تعریف میشود.
شـاخص لـوی هزینـه خرید سبد ثابتی از کالاها و خدمات که از تغییرات در قیمت های آنها نشـئت گرفتـه را اندازه گیری میکند؛ حال آنکه شاخص هزینه زندگی، تغییر در حداقل هزینـه لازم برای به دست آوردن سطح مشخصی از مطلوبیت یا رفاه را که از کالاهـا و خـدمات مصرف شده به دست میآید، نشان میدهد.
اگر خواسـته شـود کـه شـاخص قیمـت مصرف کننده به عنوان یک شاخص هزینه زندگی تعبیر و تفسیر شود، باید به این امر مشروط باشد که طی دوره های مورد مقایسه سطح مشخصـی از مطلوبیـت یـا رفـاه درنظر گرفته شـود، ترجیحـات مصـرف کننـده تغییـری نکنـد و شـرایط فیزیکـی و اجتماعی نیز بدون تغییر بماند.
محاسبه شاخص رفاهی تغییرات جبرانی و شاخص واقعی هزینه زندگی در استخراج توابع تقاضا و کشش های گروه های کالایی، فرض میشـود کـه سیسـتم مخارج خطی دارای تابع مطلوبیت جمع پذیر از نوع استون گری ١ بـه صـورت رابطـه زیر است : (26) Ui log(xi i) i که در رابطه بـالا xi مصـرف کـالای iام و مصـرف حـداقل معیشـت را نشـان میدهد و شرایط xi و i ٠١ برقرار است .
تابع مخارج ، حداقل مخـارج لازم برای به دست آوردن مطلوبیت U در قیمت های p است که بـه وسـیله (p,U )E نمایش داده شده و به صورت رابطه زیر بیان میشود.