خلاصة:
اهداف: هدف از این پژوهش، بررسی بهینه سازی گسترش شهر همدان در جهت حفظ محیط زیست است. بنابراین برنامه ریزی برای بهترین مکان ها جهت توسعه فیزیکی گسترش شهر که کمترین آسیب ها را به کاربری های کشاورزی و محیط زیست ایجاد کند، در زمره اهداف این تحقیق است.
روش: نوع تحقیق کاربردی و روش مورداستفاده توصیفی ـ تحلیلی است. برای بررسی بهینه سازی گسترش اندازهگیریهای فضایی شهر از تکنیکهای نوین سنجش از دور استفاده شده و تغییرات کاربری اراضی شهر بین سالهای ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۱، درنظر گرفته شده است.
یافته ها/ نتایج: بررسی ها نشان دهنده کاهش شدید اراضی کشاورزی و باغات درنتیجه تبدیل آنها به اراضی ساخته شده است. بنابراین با استفاده از مدل AHP، مشخّصات اراضی براساس نیازهای توسعه شهری به پنج طبقه، از کاملا مناسب تا کاملا نامناسب تقسیم شدند تا گسترش آتی شهر، تنها در اراضی بایر و فاقد پوشش گیاهی که دارای شرایط مناسب جهت توسعه فیزیکی شهر هستند، صورت گرفته است.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از ارزیابی تصاویر ماهواره ای نشان داد که بیشترین افزایش سطوح کاربری در منطقه شهری همدان طی سال های مذکور، صورت گرفته است. بنابراین زمین های کشاورزی به همراه باغات منطقه بیشترین کاهش ها را نشان داداند. حال اگر این روند گسترش کالبدی شهر ادامه پیدا کند تا سال ۲۰۲۵، مساحتی معادل ۶۳/۷۲۰ هکتار زمین کشاورزی و پوشش گیاهی تخریب خواهد شد. بنابراین بهترین مکان برای گسترش آتی شهر همدان بیشتر در مناطق شمال غربی و شرق شهر واقع شده اند.
ملخص الجهاز:
"کاربرد مدل های RS-GIS در بهینه سازی گسترش شهری با تأکید بر حفظ محیط زیست (نمونۀ موردی: شهر همدان ) احمد رومیانی (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ، نویسندة مسئول ) aromyani@gmail.
Analytical Hierarchy process نقشۀ کاربری زمین در دورة زمانی موردمطالعـه ، بـا اسـتفاده از مـدل FUZZY ARTMAP تهیه شد که برای ارزیابی دقت این طبقه بندی، از تصـاویر گوگـل ارس ١ کـه دارای کیفیتـی در حد نیم متر است ، استفاده گردید.
٤. یافته های تحقیق بیشتر شهرهای ایران در مراحل اولیۀ شکل گیری، با هدف اسـتفاده از خـاکهـای مرغـوب به منظور زراعت ، در میان اراضی زراعی استقرار یافته اند و بـه مـرور زمـان همـراه بـا گسـترش روستاها و تبدیل آنها به شهر و سپس توسعۀ شهرها، اراضی مرغوب زیر پیکر شـهرها مـدفون شده و فعالیت های زراعی ناگزیر به سـمت اراضـی نـامرغوب عقـب نشسـته اسـت .
/ شکل ٤ـ کاربری های مورداستفاده برای مکان یابی اراضی ساخته شده مأخذ: نگارندگان ، ١٣٩٣ سپس با استفاده از مدل AHP، مقایسه ای بین معیارها در رابطه با هدف موردنظر انجام شد تا اهمیت هر شاخص در مکان یابی مشخص گردد که با توجه به هدف ایـن تحقیـق ، شـاخص پوشش گیاهی با وزن ٠/٢٥ یشترین اهمیت را به خود اختصاص داده است (جدول ٤).
جدول ٤ـ ضریب تأثیر سناریوهای موردمطالعه با استفاده از مدل AHP مأخذ: نگارندگان ، ١٣٩٣ نوع شاخص شاخص شیب ساخته شده جاده فرسایش ارتفاع رودخانه گسل ( به تصویر صفحه مراجعه شود) سپس لایه های موجود با درنظرداشتن وزن نسبی با هـم ترکیـب شـدند و منـاطق مناسـب مشخص گردید(شکل ٥)."