خلاصة:
مقاله حاضر به بررسی مسئلة خشونت علیه زنان از منظر قرآن کریم در دو محور پرداختهاست. در محور نخست، مهمترین شواهد قرآنی مخالفت با خشونت ضد زنان با تمرکز بر آیات معاشرت به معروف، نفی ضرار، عضل، قذف، ایلاء، اخراج من البیت، واد و ارثالنساء تحلیل شدهاند. نتایج این بخش نشان میدهد که قرآن کریم در هیچ موردی خشونت جنسی علیه زنان را تایید نکرده، بلکه در موارد متعدد، با لحنی تند آن را سرزنش و محکوم نمودهاست. تنها موردی که در نگاه نخست ممکن است شاهدی بر تایید خشونت قلمداد گردد، آیة نشوز است که در محور دوم مورد بحث قرار گرفتهاست. با تامل دقیقتر در شرایط و جوانب تجویز ضرب زن ناشزه در آیة مذکور، مشخص گردید که این تجویز از باب خشونت جنسی علیه زن نیست، بلکه از باب مجازات قانونی است که شوهر نه به عنوان شوهر، بلکه به عنوان مجری قانون در صورت وجود شرایط خاص، آن را اعمال، و نشوز زن را با کمترین هزینه برطرف میکند، ولی در صورت نبودن هر یک از شرایط، اقدام شوهر در این زمینه، حرام و جرم تلقی میگردد و یا حتی ممکن است پیگرد قانونی در پی داشته باشد.
ملخص الجهاز:
com استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران (تاریخ دریافت: 20/10/1395؛ تاریخ پذیرش: 08/03/1396) چکیده مقالة حاضر به بررسی مسئلة خشونت علیه زنان از منظر قرآن کریم در دو محور پرداختهاست.
ک؛ البقره/ 231 و233 و الطلاق/ 6)، «اعتداء» به معنای «تعدی و تجاوز» (البقره/ 231)، «ضرب» به معنای «کتک زدن» (النساء/ 34)، «هجر» به معنای «قهر کردن» (النساء/ 34)، «تضییق» به معنای «در تنگنا گذاشتن» (الطلاق/ 6)، «ایلاء» (البقره/ 226 و 227) به معنای «سوگند شوهر بر ترک آمیزش با همسر خود برای همیشه یا بیشتر از چهار ماه به قصد ضرر زدن به او» (امام خمینی، بیتا، ج2: 357)، «ظهار» به معنای «حرام کردن زن بر خود با گفتن جملة أنت علی کظهر امی» (المجادله/ 2ـ3)، «رمی» به معنای «قذف یا تهمت ناموسی به زن» (النور/ 6)، «اخراج من البیت» به معنای «از خانه بیرون کردن» (الطلاق/ 1) و «وأد» به معنای «زنده به گور کردن» (التکویر/ 8) اشاره کرد.
دربارة شأن نزول این آیه نیز گفته شدهاست که یکی از رفتارهای ظالمانة مردان در دوران جاهلیت، خشونت علیه زنان به شیوههای مختلف از جمله زندانی کردن زن به منظور تصاحب اموال وی، از طریق وادار کردن او به قبول طلاق «خلع» و در نتیجه، بخشش مهریهاش به شوهر بود.
به هر حال، مفهوم «عضل» نیز گسترة وسیعی دارد که هر نوع تحت فشار گذاشتن و در تنگنا قرار دادن زن از سوی شوهر را شامل میشود و دو موردی که در آیات قرآن به آنها اشاره شده، یعنی مانع شدن از ازدواج مجدد زن با همسر سابق و وادار کردن زن به بخشیدن مهریه، صرفا از باب ذکر مصداق است.