خلاصة:
فرزندخواندگی ازجمله مسائل مهم و اساسی در حوزهی حقوق خانواده میباشد. با توجه به اینکه این نهاد، تاسیس یک رابطهی جدید بین زوجین و فرزندخوانده میباشد، در فقه و حقوق مسائل و چالشهای مختلفی حول آن مطرح شده است. بهطورکلی این مسائل را میتوان به دو بخش مالی و غیرمالی تقسیم کرد. مسائل غیرمالی مانند بحث محرم بودن یا نبود فرزندخوانده با زوجین میباشد که در صورت پاسخ منفی به این مسئله، باید راهکارهای مقتضی برای حل این چالش را ارائه داد. مسئلهی دیگر، بحث ولایت بر فرزندخوانده و همچنین حق حضانت بر او میباشد که در این بخش تلاش شده است که پاسخهای کارآمد، مبتنی بر فقه و حقوق نسبت به آنها بیان شود؛ بحث نام خانوادگی ازجمله مسائل دیگر میباشد که بخش آثار غیرمالی به آن پرداخته شده است. بخش دوم، آثار مالی فرزندخواندگی میباشد که به دو مسئلهی مهم توارث و همچنین حق نفقه اشارهشده است.
ملخص الجهاز:
برای دخترخوانده چگونه است؟ مسئلهی مهمتر اینکه نکاح میان آنان چگونه است؟ آیا ممنوع است یا چنین حرمتی وجود ندارد؟ اگر فرزندخوانده از محارم نباشد پس از رسیدن به سن بلوغ نحوه برخورد و تماس پدرخوانده یا دخترخوانده یا مادرخوانده با پسرخوانده ازنظر شرعی و اخلاقی چگونه باید باشد و آیا در بین خانوادهها مشکلی پیش خواهد آمد یا خیر و ازنظر شرعی به فرض وجود مشکل چه راهحلی در این زمینه میتوان یافت؟ اینها سؤالهایی هستند که در بخش محرمیت فرزندخوانده با زوجین و اقوام آنها مطرح میشود.
در این صورت، دخترخوانده، عروس پدرخوانده محسوب میگردد و درصورتیکه دخترخوانده بزرگ شد و خواست ازدواج نماید، اگر عقد موقت مدتدار باشد و مدتی از آن باقیمانده باشد، مدت را پسر میبخشد و اگر عقد دائم بوده باشد، با توجه به اینکه دخولی صورت نپذیرفته است بدون نیاز به رعایت عده طلاق، پس از طلاق به عقد فرد دیگر درمیآید.
نظرات برخی مراجع عظام تقلید در رابطه با محرمیت فرزندخوانده: نظرات برخی از فقها در پاسخ این سؤال که دختر یا پسری که از پرورشگاه میآورند، چگونه به پدرخوانده و یا مادرخوانده محرم میشود، درصورتیکه ولی او مشخص نباشد و یا فوت کرده باشد، درصورتیکه کودک زیر دو سال است و زنی که با شیر دادن او ایجاد محرمیت نماید، در فامیل نباشد و یا اگر بالای دو سال است چگونه است؟ به شرح زیر میباشد: امام خمینی(ره): راهی برای محرمیت نیست مگر آنکه بچه اگر پسر باشد بعد از بلوغ شرعی با ازدواج محرم شوند.