خلاصة:
جریان «احمد الحسن بصری»، یکی از جریانهای خطرناک در موضوع مهدویت است. در حالی که استناد به خواب و استخاره، وجه مشترک احمد الحسن با بعضی از مدعیان دیگر است؛ ارائه تحلیلهای جدید از روایات و مبانی خاص در رویکرد روایی، او را از دیگران متمایز کرده است. در چند سال اخیر، فعالیتهای تبلیغی این جریان، چه به صورت مجازی در پالتاک و وب سایتهای مختلف و چه به صورت چهره به چهره افزایش یافته است. استناد احمد الحسن به بعضی رویکردهای حدیثی رایج در میان گروهی از حدیث گرایان و نیز منطبق ساختن خود با شرایط و حوادث روز، با توجه به زمان شناسی خاص؛ از دیگر ویژگیهای اوست. احمد الحسن بصری که مدعی است، مهدی اول و یمانی موعود است، خود را همانند دیگر امامان علیهم السّلام، از علم الاهی بهرهمند و از هرگونه اشکال و اشتباه مصون میداند. مقاله حاضر، به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و انتقادی، به اشتباهات قرآنی احمد الحسن، با تاکید بر تطبیقهای متعارض با دلایل عقلی و نقلی میپردازد.
ملخص الجهاز:
صرف نظر از این بحثها، مطالعه کتاب چهار جلدی المتشابهات و نیز سایر کتابهایی که در آنها آیات قرآن، تفسیر، تاویل یا تطبیق داده شدهاند؛ نشان میدهد که رویکرد غالب در آنها، عدم استناد به دلیل عقلی و نقلی است و بهترین تعبیر برای آن چه احمد الحسن بیان کرده، تفسیر به رأی و تاویل و تطبیق به رأی است.
به بیان دیگر، صرف نظر از درستی یا نادرستی مبانی و روشهای احمد الحسن بصری در تفسیر، تاویل و تطبیق آیات قرآن؛ فرض را بر آن میگذاریم که وی به عنوان مدعی بهرهمندی از علم لدنی، این حق را دارد که در تفسیر، تاویل و تطبیق آیات قرآن کریم، تبیینها و مصادیقی را بیان کند که به هیچ دلیل قرآنی و روایی مستند نیست؛ اما نکته مهم آن است که این اظهارات، نباید با دلایل عقلی و نقلی (آیات و روایات) در تضاد باشد.
احمد الحسن در جلد اول المتشابهات، در پاسخ به این سوال که مراد از حروف مقطعه در ابتدای سورهها چیست مینویسد: در سوره بقره «الم»: «م» محمد، «ل» علی و «أ» فاطمه است.
در پاسخ به سوال 45 در جلد دوم المتشابهات درباره تفسیر آیات ابتدایی سوره بقره نیز چنین مینویسد: الم: امیر المؤمنین( میفرمایند: »«من: «ح» حوامیم هستم، من: قسم «الم» هستم؛ من ترجمان( هستم، من ن و قلم هستم» (الشیعه والرجعه، ص150: خطبه البیان)؛ و این حروف اسمای اهل بیت( میباشند، و در اینجا «م» محمد( و «ل» علی( و «الف» فاطمه( است و اگر این حروف را بشمارید، خواهید دانست که تعداد آنها به تعداد اهل بیت(، چهارده حرف هستند.