خلاصة:
وابستگی کشورها به همدیگر، بر وزن ژئوپلیتیک و نوع رفتار آنها در عرصه بینالمللی تاثیر فراوانی دارد. روابط ایران و جمهوری آذربایجان از ابتدای 1990که این کشور به استقلال رسید، با چالشهایی مواجه بوده است. نخجوان بهعنوان بخشی از کشور آذربایجان، توسط دالان زنگزورمگری ارمنستان از سرزمین مادری جدا افتاده و پس از جنگ قرهباغ، تنها راه ارتباط زمینی بین نخجوان وآذربایجان، استفاده از خاک ایران است. با توجه به روابط امنیتی و چالشهای فراوانی که در طی سالیان گذشته بین دولت آذربایجان و ایران بهوجود آمده و همچنین، با توجه به عدم پیوستگی جغرافیایی این کشور با واحد برونگان خود (نخجوان) که از بزرگترین مشکلات استراتژیک این کشور است، باید با افزایش سطح وابستگی ژئوپلیتیک نخجوان به ایران، نوع روابط دو کشور آذربایجان و ایران را تغییر داد. مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و پرسشنامهای، به بررسی، اولویتبندی و بیان میزان تاثیر متغیرهای گوناگون در بعد اقتصادی بر افزایش وابستگی نخجوان به ایران پرداخته است. با توجه به نتایج، افزایش حمل و نقل زمینی از طریق خاک ایران، بهبود زیرساختهای ارتباطی، افزایش حجم سوآپ نفت و گاز و توسعه فعالیتهای نیروگاهی، از موثرترین عوامل برای افزایش وابستگی نخجوان به ایران بوده اند.
ملخص الجهاز:
با توجه به روابط امنيتي و چالش هاي فراواني که در طي ساليان گذشته بين دولت آذربايجان و ايران به وجود آمده و همچنين ، با توجه به عدم پيوستگي جغرافيايي اين کشور با واحد برونگان خود (نخجوان ) که از بزرگ ترين مشکلات استراتژيک اين کشور است ، بايد با افزايش سطح وابستگي ژئوپليتيک نخجوان به ايران ، نوع روابط دو کشور آذربايجان و ايران را تغيير داد.
پيشينه تحقيق در ارتباط با پيشينه تحقيق و در رابطه با نقش نخجوان در تعادل بخشي به روابط سياسي دو کشور ايران و آذربايجان ، نوشته هاي زيادي در دسترس نيست ؛ اما برخي آثار پيشين که به گونه اي با موضوع کنوني ارتباط دارند، عبارتند از: الف - پايان نامه مقطع کارشناسي ارشد با عنوان « بررسي نقش موقعيت برونگان جمهوري خودمختار نخجوان در مناسبات ژئوپليتيک ايران و آذربايجان »، نوشته محسن سلطاني، ارديبهشت ١٣٩٤.
نويسنده در اين اثر به بررسي تاثير مؤلفه هاي گوناگون اقتصادي ، سياسي، امنيتي، توريستي و فرهنگي بر افزايش وابستگي ژئوپليتيک نخجوان و در سطحي فراتر، جمهوري آذربايجان به ايران پرداخته است .
در ذيل به مهم ترين عواملي که به شکل گيري مناسباتي نه چندان دوستانه بين دو کشور منجر شده ، اشاره ميشود: *علاقه مندي بسيار زياد اين کشور براي همکاري با ناتو و عضويت در آن (پيشگاهيفرد و موسوي فر،١٣٨٩: ١١٩)؛ به ويژه از اين منظر که يکي از انگيزه هاي اصلي گسترش ناتو به آذربايجان ، علاوه بر تحت فشارگذاشتن روسيه ، کنترل ايران است (٢٠١٤:٤ ,Cafarli).