خلاصة:
در یک قرن گذشته نظام آموزشی ایران همواره با کمبود دبیر فنی مورد نیاز هنرستانهای فنی و حرفهای مواجه بوده وکمیت و کیفیت مطلوب تامین نیروی انسانی مورد نیاز در این بخش دور از دسترس بوده است. در این مقاله با استناد به اسناد موجود، روشهای تربیت دبیر فنی و حرفهای در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. اسناد موجود نشان میدهد که از زمان تاسیس دارالفنون تاکنون سه روش برای تربیت دبیر فنی و حرفهای مرسوم بوده است: 1. روش استاد- شاگردی 2. روش استخدام معلم خارجی و اعزام دانشجوی معلمی به خارج 3. تاسیس مراکز تربیت معلم در داخل کشور. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بخشی از نیاز به دبیر فنی از طریق مراکز تربیت دبیر وابسته به وزارت آموزش و پرورش و بخشی دیگر از طریق بهکارگیری نیروهای آزاد بهصورت حقالتدریس تامین شده است. روش اصلی تربیت دبیر فنی همان است که امروزه در دانشگاه شهید رجایی جاری است. این روش از گذشتههای دور مرسوم بوده و دانشگاه شهید رجایی وارث دانشکدهها و دانشسراهای عالی فنی و حرفهای مانند هنرسرای مقدماتی بهبهانی، هنرسرای عالی نارمک(دانشکده علم و صنعت)، دانشسرای عالی فنی آرشام، دانشکده تربیت دبیر فنی بابل و نوبت دوم دانشکده پلی تکنیک تهران است که ماموریت اختصاصی آن تربیت نیروی انسانی مورد نیاز واحدهای آموزش فنی و حرفهای در دوره متوسطه است. شیوه بدیل برای تامین دبیر فنی، جذب فارغالتحصیلان آزاد رشتههای فنی- مهندسی است. این شیوه در طول سده گذشته مرسوم بوده و بخشی از نیروی انسانی موردنیاز واحدهای آموزش فنی و حرفهای دوره متوسطه از همین طریق تامین شده است. هر دو شیوه یاد شده مزیتها و معایبی دارند که در مقاله به آن اشاره شده است. پیشنهاد میشود که برای تامین دبیر فنی، داوطلبان شغل معلمی از میان فارغالتحصیلان کارشناسی رشتههای فنی و حرفهای انتخاب و پس از کسب دانش و مهارتهای پداگوژیکی در یک دوره کارشناسی ارشد، استخدام شوند.
ملخص الجهاز:
اين روش از گذشته هاي دور مرسوم بوده و دانشگاه شهيد رجايي وارث دانشکده ها و دانشسراهاي عالي فني و حرفه اي مانند هنرسراي مقدماتي بهبهاني، هنرسراي عالي نارمک (دانشکده علم و صنعت )، دانشسراي عالي فني آرشام ، دانشکده تربيت دبير فني بابل و نوبت دوم دانشکده پلي تکنيک تهران است که مأموريت اختصاصي آن تربيت نيروي انساني مورد نياز واحدهاي آموزش فني و حرفه اي در دوره متوسطه است .
در واقع با تصويب قانون اعزام محصل به خارج از کشور در سال ١٣٠٧ شمسي که براساس آن ٣٥ درصد دانشجويان اعزامي ميبايست در رشته معلمي تحصيل کنند(صافي، ١٣٨٧)، روش قبلي براي تربيت معلمان فني تا حدودي تغيير کرد و به جاي استخدام معلمان خارجي، فارغ التحصيلان ممتاز هنرستانهاي کشور به آلمان اعزام شدند و پس از تکميل تحصيلات و بازگشت به ايران به تدريس در هنرستانها و مراکز فني و حرفه اي پرداختند (راستاني، ١٣٦٧).
از آنجا که توسعه صنعتي نيازمند کارگران ماهر است ، براي تربيت اين کارگران توسعه آموزشهاي فني وحرفه اي در برنامه پنجم توسعه مورد توجه قرار گرفت و مراکز آموزش فني و حرفه اي براي جذب شمار بيشتري از دانش آموزان دوره متوسطه گسترش يافت .
از اين رو، با توجه به محدوديت ظرفيت و عدم تنوع رشته هاي مدرسه عالي تربيت دبير فني بابل ، به منظور تأمين نيروي انساني مورد نياز در سطح دوره کارداني، آموزشکده هاي تربيت معلم فني و حرفه اي با مجوز وزارت فرهنگ و آموزش عالي تأسيس شدند.