خلاصة:
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی انجام گرفت. پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان پسر مبتلا به اختلال نقص توجه و بیشفعالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 99-1398 بود. در این پژوهش تعداد 30 کودک کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای انتخاب و با گمارش تصادفی در گروههای آزمایش و گواه گمارده شدند (هر گروه 15 کودک). گروه آزمایش مداخله کارکردهای اجرایی (فیشر و همکاران، 2005) را طی یک ماه در 8 جلسه 75 دقیقهای دریافت نمودند.. در این بین در گروه آزمایش 3 نفر و در گروه گواه گواه نیز 2 نفر ریزش داشتند. پرسشنامههای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اختلال کمتوجهی و بیشفعالی (ADHDQ) و پرسشنامه تعمال مادر- کودک (PCRS) و پرسشنامه عادات خواب کودک (CSHQ) بود. دادهها به شیوه تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی تاثیر معنادار دارد (001/0p <). بر اساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان چنین نتیجه گرفت که آموزش کارکردهای اجرایی با بهرهگیری از آموزش سازماندهی، افزایش تمرکز و دقت، تقویت حافظه کاری و بازداری پاسخ میتواند به عنوان یک روش کارآمد جهت افزایش تعامل مادر- کودک و کاهش مشکلات خواب کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی و بیشفعالی مورد استفاده گیرد.
The present study was conducted to investigate the efficacy of training executive functions on the mother-child interaction and sleep problems of the children with ADHD. The present study was quasi-experimental with pretest, posttest, control group and two-month follow-up period design. The statistical population of the present study included the boys with ADHD in the city of Isfahan in the academic year 2019-20. 30 children with ADHD were selected through multi-stage clustered sampling method and they were randomly accommodated into experimental and control groups (each group of 15 children). The experimental group received eight seventy-five-minute executive function interventions. 3 children from the experimental group and 2 children from the control group were dropped from the study. The applied questionnaires in this study included ADHD questionnaire, mother-child interaction questionnaire and child sleep habit questionnaire. The data from the study were analyzed through repeated measurement ANOVA via SPSS23 software. The results showed that training executive functions has significant effect on the mother-child interaction and sleep problems of the children with ADHD (p<0.001). According to the findings of the present study it can be concluded that training executive functions can be applied as an efficient method to increase the mother-child interaction and decrease sleep problems of the children with ADHD through employing training organization, increasing concentration and carefulness, reinforcing working memory and avoiding response.
ملخص الجهاز:
اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی دانشجوی دکتری روان شناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد نجف آباد، معصومه حسین پور نجف آباد، ایران .
Luo, Weibman, Halperin, Li نادری، ١٣٨٧).
Berenguer, Roselló, Colomer, Baixauli, Miranda 3.
Arya, Agarwal, Yadav, Gupta, Agarwa 5.
علاوه بر این بک ، هانسون ، پاونبرگر، بنینگر و بنینگر٢ (٢٠١٥)؛ شای ٣ و همکاران (٢٠١٧)؛ چیو٤ و همکاران (٢٠١٨)؛ مدنی، فرخی، علیزاده و حکیمیراد (١٣٩٦)؛ نورانی جورجاده ، مشهدی، طبیبی و خیرخواه (١٣٩٥) نشان داده اند که آموزش کارکردهای اجرایی برای کاهش علائم اختلال و مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال کم توجی و بیش فعالی مؤثر است .
Fischer, Barkley, Smallish & Fletcher آموزشی در ایران و برای جامعه آماری کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی با استفاده از اعتبار محتوایی در پژوهش صاحبان ، امیری، کجباف و عابدی (١٣٨٩) موردبررسی و مورد تأیید قرار گرفته که بر اساس آن اجرای این پروتکل برای جامعه کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی ایرانی مناسب تشخیص داده شده است .
در یک جمع بندی میتوان بیان نمود آموزش کارکردهای اجرایی توانسته منجر به تغییر معنادار میانگین نمرات تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی در مرحله پس آزمون شده و این اثر در مرحله پیگیری نیز ثبات خود را حفظ نموده است .
بحث و نتیجه گیری پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل مادر- کودک و مشکلات خواب کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی انجام گرفت .