خلاصة:
منظور از مبانی ارزششناسی اخلاق تغذیه، آن دسته از گزارههای مستخرج از متون دینی است که مفهوم و جایگاه ارزشها را در اخلاق تغذیه، انواع ارزشها، تقدم و ویژگیهای آنها نشان میدهد و تصویری کلی و جامع از ارزشهای مطلوب در اخلاق تغذیه ارائه میدهد. هدف این پژوهش، معرفی مبانی ارزششناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی است. پژوهش حاضر با جمعآوری دادهها بهشیوۀ کتابخانهای و با بهرهگیری از منابع دست اول دینی و تحلیل آنها دریافت که مبانی ارزششناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی عبارتاند از: واقعگرایی ارزشی در سبک تغذیه؛ توجه به تفاوت ارزشهای ذاتی و غیری در خوراکیها؛ تفکیک ارزشهای ابزاری از غایی؛ مطلق و ثابتبودن؛ فرازمانی و فرامکانیبودن ارزشها؛ اثباتپذیربودن ارزشهای واقعی در تغذیه؛ ارزشهای اخلاقی تغذیه مبتنی بر واقعیتهای عینی؛ ارتباط بین فعل اختیاری و آگاهانۀ تغذیه و نتیجۀ آن؛ تقسیم منافع ارزشی تغذیه به منافع معنوی و مادی.
The axiological basics of nutrition ethics are propositions extracted from Islamic texts that show the concept and place of values in nutrition ethics, the types of values, their precedence and characteristics, and a general and comprehensive picture of desirable values. They present the ethics of nutrition. The purpose of this research is to introduce the axiological basics of nutrition ethics from Islamic perspective. The main question of this research is: What are the axiological basics of nutrition ethics from Islamic perspective? By collecting data from libraries and using first-hand religious sources and analyzing them, the present research came to the conclusion that the axiological basics of nutrition ethics are: axiological realism in nutrition style; Paying attention to the difference between intrinsic values and other values in nutrition; separation of instrumental values from the ultimate ones; absolute and fixed values, transtemporality and translocality of values; provability of real values in nutrition; the moral values of nutrition based on objective facts; the relationship between voluntary and conscious act of eating and its result; and dividing nutritional benefits into spiritual and material ones.
ملخص الجهاز:
پـژوهش حاضـر بـا جمـع آوری داده هـا بـه شـیؤە کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع دست اول دینی و تحلیل آن ها دریافت کـه مبـانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی عبارت انـد از: واقـع گرایـی ارزشـی در سبک تغذیه ؛ توجه به تفـاوت ارزش هـای ذاتـی و غیـری در خـوراکی هـا؛ تفکیـک استادیار اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم ، ایران .
همچنین ممنوعیت مصرف شماری از اقلام غذایی مجاز در برخی از شرایط (برای مثـال ، برخی از بیماریها) نشان میدهد در اخلاق تغذیه با رویکرد اسـلامی نمـیتـوان بـه طـور مطلق ، تمام ارزش ها را ذاتاً ارزشمند و ضدارزش ها را ذاتاً غیرارزشمند دانسـت ، بلکـه بـه تفاوت ارزش های ذاتی و غیری نیز باید توجـه کـرد و شـرایط را در نظـر گرفـت ؛ بـرای مثال ، از پیغمبر اکرم چنین نقل شده است : «ایاکمْ وُ فُضول اْلمْ طع م فاّ نهُ یسمُ اْلق لْب باْلقْ س وة و یبْطی ءُ بـاْل جوارح عـن الّطا عـة و یصُـمُّ اْلهم ـم عـنْ سـماع اْلم وع ظـة »؛ از غـذای اضـافی بپرهیزید که قلب را پُرقساوت مـیکنـد و از اطاعـت حـق تنبـل مـیسـازد و گـوش را از شنیدن موعظه کر مینماید» (نوری طبرسی، ۱۴۰۸ق ، ج ۱۲: ص ۹۵).
بنابراین ، چنانچه جای ارزش های ابزاری و غایی عوض شود و عمل غذاخوردن به خودیخود عملی ارزشمند و غایت زندگی انسـان محسـوب شـود، انسـان برای تأمین این هدف ممکـن اسـت بـه هـر کـاری دسـت بزنـد و در ایـن مسـیر، حقـوق دیگران یا حیوانات و محیط زیست را نیز به خطر اندازد.