خلاصة:
رشد و شکوفایی علم و ادب با نظر حاکمان جوامع در دوره های گوناگون رابطه مستقیم دارد . این امر درباره سلسله ها و خلفای اسلامی نیز صادق است . اسماعیلیه یکی از فرق مهم اسلامی است که مبدا پیدایش آن به زمان امام جعفر صادق و فرزند او اسماعیل بر می گردد . فعالیت این فرقه دوره جدیدی دارد که به دعوت جدید معروف است و به دوران فعالیت حسن صباح و آغاز جنبش نزاری مربوط میشود . ...
ملخص الجهاز:
"بنابراین،پربیراه نیست اگر در بسیاری از آثار بهدیدگاههایی برمیخوریم که نگاهی نامنصفانه و حتی ضدشیعی دارند،چنانکه جوئل کرمر در اثر محققانه و کمنظیرخود دربارۀ حیات فرهنگی روزگار بوئیان،با یکی دانستندستگاه خلافت و جانشینی بر حق رسول اسلام(ص)،مراکز فرهنگی شیعه مانند مسجد براثا در کرخ بغداد را«مرکزتعلیم و فتنۀ شیعیان!»برشمرده و صدور اعتقادنامۀ قادری درسلب آزادیهای دینی را به اعادۀ ارزش و اعتبار دستگاهخلافت تعبیر کرده و میستاید(53,48:2991, remearK )،ویوسف العش،محقق سوری و سرپرست سابق مؤسسۀفرانسوی تحقیقات عربی در دمشق،با نگاه متعصب وبغضآلودش،در بررسی منشأ دار العلمهای جهان اسلام،چنین اظهار داشته که پس از تأسیس دار العلمها توسطاهل سنت،شیعیان که این مؤسسات را برای تبلیغاتسیاسی و مذهبی خود و در راه عملی کردن نقشههایسیاسی و مذهبیشان،محل مناسبی یافتند،بر آنها مسلطشدند و بر تحمیل مذهب خود بر تودۀ هوادار تسنناصرار ورزیدند؟!5 در سخن یوسف العش،نکتهای که به عمد به فراموشیبرگزار شده همانا تأسیس نخستین دار العلمها توسط شیعیاندر فضای سیاسی-فرهنگی اوایل سدۀ چهارم هجریاست.
موضوع این فصل چنانکه از عنوانش معلوم شد بیاناین مطلب است که فلک البروج به عقیدۀ ارباب طلسماتبنفسه و مستقلا از حرکت ثوابت یک حرکت بطیءنوسانی مانندی دارد به این طریق که در مدت 640 سالحرکتی میکند از مغرب به مشرق و اینرا حرکت اقبالفلک28گویند،سپس باز در مدت 640 سال دیگر حرکتیمیکند از مشرق به مغرب29بر خلاف حرکت ثوابت و اینرا حرکت ادبار فلک گویند30پس از شرح مبسوط اینمسئله اصل خود متن در اواسط ورق a 240 تمام میشودو در بقیۀ آن صفحه به همان خط کاتب اصلی ولی بهسطور عمودی اضافۀ ذیل نوشته شده است:«مثاله لاول السنه تعویزدجردیه السنون التامه تعه زدنا علیها792التی31هی مبدأ حرکه الرجوع قبل یزدجرد بلغ 1267 قسمناهعلی ستمایه و اربعین التی هی مده حرکه الفلک اقبالا و ادباراخرج دور واحد للرجوع و بقی للاقبال 627 و الباقی لتمامالاقبال محسنه فعند انقضاء ثلث عشره سنه شمسیه من هذهالسنه یبتدیء الفلک فی الرجوع فیکون ذلک فی سنه ثلث عشره(23)."